Những diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 từ đầu năm đến nay đã tác động rất mạnh đến hầu hết các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế.
Với “mục tiêu kép” vừa phòng chống dịch, vừa phát triển kinh tế-xã hội, tại Chỉ thị 11/CT-Ttg ngày 4/3/2020 về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đảm bảo an sinh xã hội ứng phó với dịch COVID-19, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn các tổ chức tín dụng cân đối, đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu vốn phục vụ sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ vay vốn, nâng cao khả năng tiếp cận vốn vay, áp dụng các biện pháp hỗ trợ đối với khách hàng gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch.
Để tiếp sức kịp thời cho nền kinh tế, Thống đốc Lê Minh Hưng đã khẳng định, trong bất cứ tình huống nào, Ngân hàng Nhà nước sẽ điều hành hoạt động ngân hàng để đảm bảo cung ứng đầy đủ vốn cho nền kinh tế, kể cả trong giai đoạn phòng chống dịch cũng như phục hồi sau dịch với mức lãi suất cho vay thấp hơn.
Thông tấn xã Việt Nam xin giới thiệu chùm bài viết “Vốn hỗ trợ sản xuất kinh doanh: Không được phá vỡ các tiêu chí về an toàn” phản ánh sự đồng hành của hệ thống ngân hàng cùng cộng đồng doanh nghiệp, những thuận lợi, khó khăn từ hai phía và giải pháp nhằm sử dụng nguồn vốn hỗ trợ đúng mục đích, hiệu quả./.
Không được phá vỡ các tiêu chí về an toàn
Thùy Dương
Chỉ sau chưa đầy 10 ngày được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng đã ban hành Thông tư 01/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020 về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch COVID-19.
Nhận thức rõ khó khăn của người dân và doanh nghiệp, ngành ngân hàng đã chủ động nắm bắt, dự báo tình hình, xây dựng kịch bản, chương trình hành động triển khai các giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, hỗ trợ khách hàng vay vốn.
“Xắn tay” vào cuộc
Trong những ngày này, Ngân hàng Nhà nước đang tổ chức các đoàn công tác do lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước đại diện đi làm việc tại 14 tỉnh, thành phố để nắm bắt tình hình triển khai các chính sách hỗ trợ của ngành ngân hàng tại địa phương để kịp thời xử lý các vướng mắc phát sinh nhằm phát huy hiệu quả hơn nữa các chính sách hỗ trợ khắc phục khó khăn và phục hồi kinh tế sau dịch.
Ngành ngân hàng đã chủ động nắm bắt, dự báo tình hình, xây dựng kịch bản, chương trình hành động triển khai các giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, hỗ trợ khách hàng vay vốn.
Theo Thông tư số 01/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020 (Thông tư 01), các đối tượng khách hàng được tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ; trong đó không giới hạn ngành nghề và loại hình doanh nghiệp, áp dụng cả cho khách hàng vay bằng VND và ngoại tệ; không phân biệt nhóm nợ tại thời điểm cơ cấu lại, miễn giảm lãi cũng như số lần khách được cơ cấu lại…
Tiếp theo 2 đợt điều chỉnh giảm mặt bằng lãi suất từ cuối năm 2019, từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm liên tiếp 2 lần các mức lãi suất nhằm ổn định và giảm lãi suất cho vay. Hiện các tổ chức tín dụng áp dụng lãi suất cho vay tối đa đối với khách hàng thuộc các lĩnh vực ưu tiên ở mức 5%/năm.
Ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội đánh giá, Thông tư 01 là giải pháp hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp. Vì khi bị nhảy nhóm nợ, doanh nghiệp có thể không được tiếp cận gói vay mới và quan trọng nhất là độ tín nhiệm các doanh nghiệp bị ảnh hưởng.
Bên cạnh đó, các ngân hàng thương mại cũng triển khai nhiều gói tín dụng ưu đãi và tiết giảm tối đa chi phí lãi vay giúp doanh nghiệp tập trung thúc đẩy hoạt động sản xuất.
Theo ông Mạc Quốc Anh, kế hoạch tái khởi động lại các hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đang có những thuận lợi. Hiện tại gần như doanh nghiệp đang được hưởng 2 gói hỗ trợ cùng lúc là giảm lãi suất các khoản vay cũ và các gói tín dụng mới với lãi suất ưu đãi.
Tổng giám đốc Vicem Hạ Long Hoàng Anh Đức chia sẻ, Vicem Hạ Long tiếp cận chính sách hỗ trợ tín dụng khá thuận lợi, giúp giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp.
Hiện Vicem Hạ Long được giãn thời hạn nộp thuế khoảng hơn 3 tháng. Theo kỳ, tháng 5 công ty phải nộp nhưng nay đến tháng 9 mới phải nộp khoản tiền này.
Cùng đó, Vicem Hạ Long cũng được cơ cấu lại lãi suất và giảm lãi vay ngân hàng khoảng 25%. Với khoản nợ cũ, phần nợ dài hạn của ngân hàng đồng tài trợ cho vay cũng được giãn khoảng 4-5 tháng, lùi đến tháng 10 mới phải trả.
Ông Nguyễn Toàn Thắng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho biết, số lượng khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 cần được hỗ trợ cơ cấu nợ theo Thông tư 01 rất lớn, kèm theo việc phải xử lý, thu thập hồ sơ để đánh giá, thẩm định khi thực hiện cơ cấu nợ, bảo đảm tuân thủ quy định tạo nên những áp lực, gánh nặng rất lớn đối với các tổ chức tín dụng.
Đặc biệt là đối với các ngân hàng tập trung vào phân khúc bán lẻ, các khoản vay nhỏ của khách hàng cá nhân, hộ kinh doanh, khách hàng doanh nghiệp siêu nhỏ…
Tuy nhiên, cùng với việc hướng dẫn cụ thể Thông tư 01 tới toàn bộ tổ chức tín dụng và khi nhận được một số kiến nghị, phản ánh về việc khó khăn tiếp cận các chính sách trên, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức khảo sát thực tế trên nhiều tỉnh, thành phố, đồng thời làm việc trực tiếp với một số chi nhánh ngân hàng thương mại để có giải pháp xử lý, gỡ khó cho các ngân hàng.
Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh các tỉnh, thành phố thiết lập ngay đường dây nóng để tiếp nhận, xử lý kịp thời, triệt để từng trường hợp doanh nghiệp gặp vướng mắc.
Mặt khác, yêu cầu Chủ tịch hội đồng quản trị, hội đồng thành viên, tổng giám đốc các tổ chức tín dụng trực tiếp chỉ đạo triển khai nghiêm túc từ Hội sở đến các chi nhánh, phòng giao dịch của ngân hàng và xử lý nghiêm các trường hợp thiếu trách nhiệm, gây khó khăn, phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã đánh giá, trước ảnh hưởng của dịch COVID-19, Ngân hàng Nhà nước và ngành ngân hàng đã xử lý cụ thể, thống nhất, nhanh chóng bằng những biện pháp mạnh mẽ để hỗ trợ hiệu quả người dân và doanh nghiệp gặp khó.
Việc thực hiện tốt Thông tư 01 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đến các chi nhánh như kiểm soát nợ, hạ lãi suất, tạo điều kiện vay vốn, cơ cấu lại nợ là vô cùng quan trọng.
Thuộc nhóm “big 4”, ông Nguyễn Đình Vinh, Phó Tổng giám đốc VietinBank cho biết, năm 2020 nhà băng này sẽ tiết giảm chi phí, giảm lợi nhuận ngân hàng từ 3.000-4.000 tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.
Hiện nay, VietinBank vẫn giải ngân cho các nhu cầu chính đáng của doanh nghiệp trên cơ sở tạo điều kiện ứng dụng và các phương án vay mới.
Ông Phạm Thanh Hà, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước cho biết, với việc giảm lãi suất điều hành cùng với việc quyết liệt chỉ đạo tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, giảm lợi nhuận sẽ tiếp tục tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho vay một cách bền vững trong thời gian tới, góp phần tích cực giảm bớt khó khăn cho nền kinh tế. Điều này cho thấy ngân hàng đang sẵn sàng cung ứng một lượng vốn giá rẻ cho nền kinh tế.
“Cung” và “cầu” tín dụng chưa gặp được nhau
Tính đến ngày 20/5, tín dụng tăng trưởng 1,32% so với cuối năm 2019. Con số này cho thấy khoảng cách khá xa mục tiêu tăng trưởng tín dụng Ngân hàng Nhà nước đề ra trong năm nay, ước khoảng 14%.
Đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước cho biết, mức giảm này cho thấy, mặc dù dịch bệnh trong nước đã được kiểm soát, nhưng nhiều doanh nghiệp chưa vay vốn vì vẫn khó khăn về nguồn nguyên liệu và thị trường do nền kinh tế thế giới chưa trở lại bình thường.
Tuy nhiên, dưới góc độ chuyên gia, tiến sỹ Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, tín dụng đang bị thu hẹp do ngân hàng lo ngại rủi ro nợ xấu khiến doanh nghiệp ngày càng khó khăn hơn trong tiếp cận vốn.
Theo Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Đồng Nai, Chính phủ đã có chủ trương giao ngân hàng sắp xếp gói tín dụng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhưng để tiếp cận nguồn vốn này các doanh nghiệp vẫn phải đảm bảo về điều kiện vay tín dụng (có tài sản thế chấp) điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp.
“Bài toán đặt ra là làm thế nào để Ngân hàng Nhà nước thực hiện các giải pháp để hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp và người dân nhưng vẫn phải đảm bảo hoạt động của các tổ chức tín dụng là không được phá vỡ các tiêu chí về an toàn.”(Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng)
Hay một số doanh nghiệp phản ánh việc chứng minh trên báo cáo kế toán các ảnh hưởng của dịch COVID-19 làm suy giảm khả năng trả nợ là không cần thiết vì những tác động của dịch đối với doanh nghiệp là thực tế hiện hữu.
Chính mâu thuẫn này đã khiến cho nhu cầu giữa cung và cầu tín dụng chưa gặp được nhau. Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, bài toán đặt ra là làm thế nào để Ngân hàng Nhà nước thực hiện các giải pháp để hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp và người dân nhưng vẫn phải đảm bảo hoạt động của các tổ chức tín dụng là không được phá vỡ các tiêu chí về an toàn.
Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (VietinBank) Nguyễn Đình Vinh cũng nêu rõ VietinBank phải đảm bảo an toàn nguồn vốn do đó, việc không hạ chuẩn tín dụng cũng là tinh thần xuyên suốt trong quá trình cho vay doanh nghiệp.
“Nếu như hạ chuẩn cho vay hoặc phá vỡ các tiêu chí về đảm bảo an toàn thì hệ thống các tổ chức tín dụng sẽ đối mặt với nguy cơ bất ổn trở lại như đã từng xảy ra trong giai đoạn trước đây, gây hệ lụy rất lớn đối với nền kinh tế và ổn định kinh tế vĩ mô,” Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nói.
Dịch COVID-19 đã dẫn đến khách hàng gặp khó khăn trong việc trả nợ ngân hàng đúng hạn, dư nợ dự kiến bị ảnh hưởng dao động khoảng 1,8 đến 2 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 23% dư nợ toàn hệ thống, tập trung vào các ngành như công nghiệp chế biến-chế tạo, vận tải, dịch vụ lưu trú, ăn uống, du lịch, giáo dục và đào tạo…, tiềm ẩn rủi ro đối với hoạt động ngân hàng.
Chủ tịch Hội đồng Quản trị Ngân hàng Ngoại thương (Vietcombank) Nghiêm Xuân Thành cho biết, các ngân hàng đang phải thực hiện mục tiêu kép vừa giữ hoạt động ổn định, vừa hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế.
Việc giảm lãi suất, mỗi ngân hàng có năng lực tài chính khác nhau. Vietcombank sẽ giảm 2.240 tỷ đồng lợi nhuận để chia sẻ với doanh nghiệp.
Tuy nhiên, lãnh đạo Vietcombank cũng lo lắng bởi ngân hàng đi huy động vốn rồi cho vay lại, trong khi vẫn phải nỗ lực cắt giảm chi phí, giữ hoạt động an toàn. “Điều này lý giải vì sao có một số doanh nghiệp phương án kinh doanh chưa đảm bảo, không có vốn tự có…, chưa tiếp cận được vốn. Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ lợi nhuận, tăng số hóa để phục vụ nhanh hơn, chứ không thể giảm chuẩn tín dụng, vì trong môi trường này sẽ để lại rất nhiều rủi ro,”ông Thành bày tỏ.
Chia sẻ trước khó khăn của các tổ chức tín dụng, ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa bày tỏ: “Nguồn lực của chúng ta là không nhiều nên trong bối cảnh khó khăn chung hiện nay rất cần sự hỗ trợ, tương tác 2 chiều. Khi doanh nghiệp đưa ra những khó khăn của mình phải đúng và minh bạch để ngân hàng trực tiếp cho vay nhìn thấy. Còn những doanh nghiệp nào có ý định ỷ lại, trục lợi và thụ động thì không nên.”
Ông Thân cũng đề nghị các chủ doanh nghiệp cần chủ động “thích ứng” với hoàn cảnh và tìm lối đi phù hợp cho mình; trong đó đặc biệt lưu ý cần nắm bắt các chính sách của Nhà nước để được tiếp cận; chủ động tìm kiếm thị trường đầu ra và đầu vào mới; phối hợp với các doanh nghiệp cùng ngành để tạo ra chuỗi giá trị tương hỗ và chủ động áp dụng công nghệ thông tin để tăng năng suất và giảm chi phí.
“Đây là thời gian quý giá để tư duy nên làm cái gì có lợi cho cả bản thân và cho cộng đồng doanh nghiệp, cũng như cho toàn xã hội. Một doanh nghiệp thành công thì phải đảm bảo cả lợi ích cho toàn xã hội,” ông Thân nói.
Để tiếp tục tạo thuận lợi, hỗ trợ kịp thời nguồn vốn đến doanh nghiệp, về phía Ngân hàng Nhà nước, Phó Thống đốc Đào Minh Tú yêu cầu các chi nhánh, phòng giao dịch các tổ chức tín dụng cần xử lý nghiêm các lãnh đạo và cán bộ nghiệp vụ triển khai chậm, cố tình gây khó khăn, phiền hà, thiếu trách nhiệm.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng cũng khẳng định: “Ngân hàng Nhà nước sẽ chỉ đạo các tổ chức tín dụng trên địa bàn toàn quốc để trực tiếp xử lý và tháo gỡ những kiến nghị của doanh nghiệp. Nhưng những doanh nghiệp với phương án phải đảm bảo khả thi, có khả năng sử dụng vốn đúng mục đích, có khả năng trả được nợ thì mới được các tổ chức tín dụng xem xét”./.
Tiếp cận gói tín dụng 300.000 tỷ đồng vẫn khó
Diệp Anh
Việc triển khai gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 với sự tham gia của 50 tổ chức tín dụng trên quy mô hơn 300.000 tỷ đồng bước đầu đã tạo điều kiện cho nhiều khách hàng vượt qua khó khăn, khôi phục sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp vẫn chưa tiếp cận được gói tín dụng này.
Thế giới Hải sản với chuỗi 7 nhà hàng, siêu thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sau dịch COVID-19 đã phải đóng cửa một nhà hàng tại Hà Nội.
Ông Đoàn Minh Phú – Tổng Giám đốc Thế giới Hải sản chia sẻ, dịch COVID-19 đã tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; trong đó ảnh hưởng nặng nề vào tháng 3-4, với doanh thu tháng 3 giảm 60% so với cùng kỳ năm ngoái, tháng 4 không có doanh thu.
Việc triển khai gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 với sự tham gia của 50 tổ chức tín dụng trên quy mô hơn 300.000 tỷ đồng bước đầu đã tạo điều kiện cho nhiều khách hàng vượt qua khó khăn, khôi phục sản xuất kinh doanh.
Hiện doanh nghiệp đã tiếp cận gói tín dụng hỗ trợ 300.000 tỷ đồng, nhưng các điều kiện chưa phù hợp để tham gia như phải có thêm tài sản thế chấp hay phải chứng minh được dòng tiền hoạt động dương để trả nợ.
Trong khi đó, tài sản của doanh nghiệp có thể thế chấp là bất động sản thì chủ yếu đi thuê; hoạt động sản xuất, kinh doanh vẫn chưa khả quan do chi tiêu bình quân của khách hàng giảm hơn 30% so với trước dịch.
Tổng Giám đốc Đoàn Minh Phú cho biết, thực tế các doanh nghiệp nhỏ như Thế giới Hải sản rất quan tâm đến các gói tín dụng hỗ trợ, nhưng nếu không nới lỏng các điều kiện thì rất khó tiếp cận. Ông Phú nói: “Nới lỏng các điều kiện vay không có nghĩa là hạ chuẩn vay. Giống như việc đánh giá phương án sản xuất, kinh doanh là cần thiết, nhưng cần xem xét các yếu tố liên quan như uy tín, thương hiệu, quá trình hoạt động cũng như tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, từ đó phân loại và đưa ra các mức hỗ trợ phù hợp.”
Đồng thời, ông Phú cũng kỳ vọng, các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại sẽ tiếp tục hạ lãi suất cho vay khi Ngân hàng Nhà nước vừa có động thái giảm lãi suất điều hành. Đây cũng là một cách để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các gói hỗ trợ tín dụng.
Ông Nguyễn Giang Yên – Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty cổ phần Nông sản Agrexim đánh giá, Thông tư số 01/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020 của Ngân hàng Nhà nước quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch COVID-19 (Thông tư 01); trong đó quy định về điều kiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ đối với số dư nợ gốc hoặc lãi trong khoảng thời gian từ ngày 23/01/2020 đến ngày liền kề sau 03 tháng kể từ ngày Thủ tướng Chính phủ công bố hết dịch COVID-19 là hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế.
Tuy nhiên, tại Công văn số 3339/NHNN-TTGSNH về giải đáp, hướng dẫn thực hiện Thông tư số 01/2020/TT-NHNN lại nêu: nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ tại Thông tư 01 không bao gồm nợ phát sinh sau ngày 23/01/2020. Điều này có thể gây khó cho các doanh nghiệp như Agrexim.
Ông Yên lý giải, Agrexim là doanh nghiệp kinh doanh thương mại trong lĩnh vực nông sản, bán lẻ xăng dầu với vòng quay vốn trung bình 3-4 tháng.
Trước khi Thông tư số 01/2020/TT-NHNN ban hành ngày 12/3/2020, thời gian từ 23/1/2020 đến 13/3/2020, ngân hàng vẫn cấp tín dụng cho doanh nghiệp bình thường. Nếu khoản nợ phát sinh trong thời gian này không được cơ cấu lại thì doanh nghiệp không thể trả được, nhất là trong tháng 4 khi dịch bùng phát gây ảnh hưởng nặng nề.
Chủ tịch Agrexim đề nghị Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng xem xét cho phép cơ cấu lại phần nợ phát sinh sau ngày 23/1 đến thời điểm Thông tư số 01/2020/TT-NHNN có hiệu lực ngày 12/3/2020 hoặc ngày 8/5/2020 khi Công văn số 3339/NHNN-TTGSNH về giải đáp, hướng dẫn thực hiện Thông tư số 01/2020/TT-NHNN có hiệu lực.
Về phía Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội (Hanoiba), Phó Chủ tịch Trần Đăng Nam cho biết, Hội có hơn 800 hội viên, chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp, tạo công ăn việc làm cho gần 30.000 lao động trên địa bàn.
Do dịch COVID-19, khoảng 20% doanh nghiệp trong Hội suy giảm từ 40 đến 90% doanh thu và thực tế gần 20% doanh nghiệp không có doanh thu. Tuy nhiên, việc tiếp cận gói tín dụng hỗ trợ 300.000 tỷ đồng đối với các doanh nghiệp này không hề dễ dàng.
Đại diện Hanoiba nhận định, việc này là do yêu cầu liên quan đến hạn mức, tài sản bảo đảm, thủ tục hành chính chưa thực sự thuận lợi. Bản thân một số ngân hàng còn lúng túng trong cách thức triển khai, thực hiện các hình thức hỗ trợ theo gói tín dụng này.
Vị đại diện đề nghị, thời gian tới, để tất cả doanh nghiệp có thể tiếp cận gói tín dụng hỗ trợ này, các ngân hàng thương mại nên đưa ra bộ tiêu chí cụ thể để phân loại các nhóm doanh nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp, gián tiếp của dịch COVID-19 theo các mức hỗ trợ tương ứng.
Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng có các biện pháp chủ động hướng dẫn các doanh nghiệp làm thủ tục hành chính nhanh gọn, đơn giản để giúp doanh nghiệp tiếp cận các gói hỗ trợ tín dụng của Nhà nước một cách hiệu quả.
“Tính từ thời điểm dịch COVID-19, nếu doanh nghiệp bị vi phạm thời gian trả nợ thì không bị tính vào “uy tín tín dụng” của doanh nghiệp,” ông Nam đề xuất thêm.
Thực tế, gói tín dụng hỗ trợ 300.000 tỷ đồng là gói tín dụng thông thường. Trong khi đó, ngân hàng thương mại cũng là doanh nghiệp, có chức năng huy động vốn và cho vay ra thị trường.
Theo ông Nguyễn Đình Vinh – Phó Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam (VietinBank), ngân hàng phải bảo đảm an toàn cho nguồn vốn vay, do đó các khoản giải ngân mới phải bảo đảm khả năng trả nợ đủ cả gốc và lãi.
Đại diện VietinBank nhấn mạnh, các ngân hàng luôn sẵn sàng giải ngân cho những nhu cầu chính đáng của doanh nghiệp, những khách hàng không làm thất thoát vốn, đáp ứng được các điều kiện tín dụng và bảo đảm các phương án vay mới có đầy đủ khả năng trả nợ gốc và lãi.
Trước đó, theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đến nay các tổ chức tín dụng đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho trên 215.000 khách hàng, với dư nợ 130.000 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm, hạ lãi suất với 260.000 khách hàng, với dư nợ 1,08 triệu tỷ đồng; cho vay mới lãi suất ưu đãi với doanh số lũy kế từ ngày 23/1 đạt 630.000 tỷ đồng cho 182.000 khách hàng, lãi suất thấp hơn phổ biến từ 0,5-2,5% so với trước dịch./.
Doanh nghiệp bất động sản vẫn mong chờ “trợ lực”
Thu Hằng
Các chuyên gia nhận định, Thông tư 01/2020/TT-NHNN được Ngân hàng Nhà nước ban hành có hiệu lực từ ngày 13/3 quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch COVID-19 là căn cứ pháp lý, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thêm nguồn vốn từ ngân hàng để tiếp tục sản xuất kinh doanh, khắc phục khó khăn.
Mặc dù rất mong chờ các chính sách hỗ trợ từ phía Chính phủ nhằm giảm bớt khó khăn nhưng doanh nghiệp bất động sản lại đang rơi vào tình cảnh “mừng hụt.”
Nghị quyết số 42 về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 của Chính phủ nên các ngân hàng thương mại chưa xem doanh nghiệp bất động sản và người mua nhà là đối tượng được áp dụng Thông tư này.
Chủ tịch HoREA Lê Hoàng Châu cho rằng, Ngân hàng Nhà nước cần yêu cầu các ngân hàng thương mại hỗ trợ doanh nghiệp bất động sản theo hướng được cơ cấu lại nợ, giảm khoảng 30-50% lãi vay trong thời hạn 12 tháng (tối thiểu trong năm 2020), giãn tiến độ trả lãi vay, trả nợ gốc, không chuyển nhóm nợ xấu hơn khi đáo hạn.
Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) cho biết, Thông tư 01/2020/TT-NHNN (Thông tư 01) lại được ban hành trước Nghị định 41/2020/NĐ-CP về gia hạn thời hạn nộp thuế đất và tiền thuê đất và các Nghị quyết số 41 (Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3 năm 2020),
Do đó, nhóm đối tượng này không thể tiếp cận gói tín dụng hỗ trợ có giá trị lên đến gần 300.000 tỷ đồng. HoREA đề xuất, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng thương mại áp dụng Thông tư 01 đối với các doanh nghiệp bất động sản và người mua nhà.
Chủ tịch HoREA Lê Hoàng Châu cho rằng, Ngân hàng Nhà nước cần yêu cầu các ngân hàng thương mại hỗ trợ doanh nghiệp bất động sản theo hướng được cơ cấu lại nợ, giảm khoảng 30-50% lãi vay trong thời hạn 12 tháng (tối thiểu trong năm 2020), giãn tiến độ trả lãi vay, trả nợ gốc, không chuyển nhóm nợ xấu hơn khi đáo hạn.
Cùng đó, các ngân hàng thương mại hỗ trợ người vay mua nhà ở thương mại được giảm khoảng 30-50% lãi vay trong thời hạn 12 tháng (tối thiểu trong năm 2020), giãn tiến độ trả lãi vay, trả nợ gốc, để vượt qua khó khăn.
Năm 2020, Ngân hàng Nhà nước đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2020 khoảng 14%, nhưng đến nay vẫn thấp hơn nhiều so với cùng kỳ 2019. Bởi vậy, ngành ngân hàng cần có chính sách, cơ chế tạo điều kiện để các doanh nghiệp, nhất là khu vực tư nhân được tiếp cận nguồn vốn tín dụng thuận lợi hơn nữa – ông Lê Hoàng Châu phân tích.
Trong lúc các doanh nghiệp bất động đang rất khó khăn về dòng vốn thì một trong những nội dung được họ đặc biệt quan tâm, đề xuất là không nên “siết” trái phiếu doanh nghiệp bất động sản. Bởi đây chính là thêm một kênh huy động vốn đầu tư xã hội cho lĩnh vực bất động sản.
HoREA dẫn chứng, năm 2019, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp bất động sản đạt 106.500 tỷ đồng, chiếm khoảng 38%; trong đó, có 84,2% doanh nghiệp phát hành trái phiếu có tổng giá trị trái phiếu dưới 3 lần vốn chủ sở hữu, lãi suất bình quân 10,3% – tương đương lãi suất vay ngân hàng, đảm bảo được yếu tố an toàn và hợp lý.
Riêng quý 1/2020, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp cả nước có giá trị lên đến 37.308 tỷ đồng; trong đó, trái phiếu doanh nghiệp bất động sản phát hành nhiều nhất, đạt 20.474 tỷ đồng, chiếm 55%, lãi suất bình quân 10,8%/năm, tương đương lãi suất vay ngân hàng.
Trên thực tế, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã bổ sung được nguồn vốn đầu tư quan trọng của xã hội thay thế một phần nguồn vốn tín dụng ngân hàng.
Hiện nay, đang trong quá trình thực hiện lộ trình hạn chế dần tín dụng vào thị trường bất động sản theo Thông tư 22/2019/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước về giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng nước ngoài nên các doanh nghiệp bất động sản phải tìm kiếm các nguồn vốn thay thế; trong đó, có kênh phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
Do đó, HoREA cho rằng, Chính phủ cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện Nghị định 163/2018/NĐ-CP quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp để tạo hành lang pháp lý phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp minh bạch, lành mạnh.
Đây sẽ là một trong những nguồn cung ứng vốn đầu tư trung hạn, dài hạn cho doanh nghiệp; trong đó có doanh nghiệp bất động sản, đồng thời, vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các nhà đầu tư trái phiếu.
Cùng với trợ lực về dòng vốn, để giúp doanh nghiệp vượt khó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 41/2020/NĐ-CP về gia hạn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất.
Dù vậy, có nhiều doanh nghiệp bất động sản bày tỏ mong muốn kéo dài thời gian gia hạn lên 1 năm. Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA), Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam đã có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất giãn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất nhằm “giải cứu” các doanh nghiệp bất động sản đang khó khăn bởi dịch COVID-19.
Tiến sỹ Sử Ngọc Khương – Giám đốc cấp cao Savills Việt Nam nhận định, việc các doanh nghiệp bất động sản mong muốn Chính phủ gia hạn thời gian nộp thuế và tiền thuế đất, về bản chất phản ánh những khó khăn của doanh nghiệp trong thời gian gần đây khi trực tiếp chịu tác động kép của nền kinh tế. Đó là những khó khăn về pháp lý vẫn đang tồn tại và thêm vào đó là ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch COVID-19.
Tuy nhiên, Nghị định mới này của Chính phủ sẽ phát huy tác dụng đối với những doanh nghiệp bất động sản đã và đang có các dự án được triển khai xây dựng và đi vào hoạt động. Còn với các dự án đang chờ hoàn thiện giấy tờ pháp lý thì việc gia hạn thời gian nộp thuế chưa mang lại hiệu quả thiết thực.
Theo phân tích của ông Sử Ngọc Khương, ở một khía cạnh khác, đề nghị tăng thời hạn giãn nộp thuế thêm 1 năm chỉ giải quyết được các vấn đề trong ngắn hạn, bởi lẽ khó khăn lớn nhất đang tồn tại là vấn đề thủ tục pháp lý.
Do đó, cùng với việc đưa ra những chính sách rất kịp thời để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam, Chính phủ cũng nên có những hình thức và biện pháp hợp lý để đánh giá một cách tổng quan cũng như chi tiết các kiến nghị của doanh nghiệp.
Đặc biệt, việc giải quyết triệt để vấn đề pháp lý và thủ tục của dự án mới để có thể hỗ trợ kịp thời cho các doanh nghiệp trong trung và dài hạn là rất cần thiết – ông Khương nhận xét.
Kinh nghiệm xử lý các cuộc khủng hoảng của thị trường bất động sản trong các thập kỷ qua cho thấy, thị trường bất động sản có khả năng phục hồi rất nhanh. Doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ về cơ chế chính sách bởi thị trường bất động sản như chiếc lò xo bị nén, nếu được tháo gỡ các vướng mắc về quy trình thì sẽ tạo sức bật trở lại./.
Hạn chế người dân tìm đến tín dụng đen
Thùy Dương
Với sự chỉ đạo quyết liệt của Ngân hàng Nhà nước và sự vào cuộc trách nhiệm của hệ thống các tổ chức tín dụng, đã có gần 1,8 triệu tỷ đồng vốn vay được miễn, giảm, hạ lãi suất, cho vay mới với lãi suất ưu đãi tới cộng đồng doanh nghiệp, khách hàng, qua đó góp phần quan trọng hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19.
Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Hùng – Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) về sự tham gia của ngành ngân hàng trong việc tạo nguồn vốn thông suốt hỗ trợ kịp thời, từng bước khôi phục, thúc đẩy nền kinh tế sau dịch.
– Trong bối cảnh dịch COVID-19 tác động bất lợi đến sản xuất và nền kinh tế, ngành ngân hàng được đánh giá là đi đầu trong chia sẻ khó khăn với khách hàng. Xin ông chia sẻ rõ hơn về điều này?
Ông Nguyễn Quốc Hùng: Nhằm tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn ngân hàng, vượt qua khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19, Ngân hàng Nhà nước đã chủ động triển khai nhiều giải pháp để cụ thể hóa Chỉ thị, Nghị quyết của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Với sự chỉ đạo quyết liệt của Ngân hàng Nhà nước và sự vào cuộc trách nhiệm của hệ thống các tổ chức tín dụng, đã có gần 1,8 triệu tỷ đồng vốn vay được miễn, giảm, hạ lãi suất, cho vay mới với lãi suất ưu đãi tới cộng đồng doanh nghiệp, khách hàng.
Đáng chú ý, Ngân hàng Nhà nước đã kịp thời và chủ động ban hành Thông tư số 01/2020/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 13/3/2020 tạo khuôn khổ pháp lý để các tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ, xem xét miễn, giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ, hỗ trợ cho các khách hàng vay vốn bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề.
Đối với với các đối tượng chính sách sách, người nghèo, người yếu thế trong xã hội, Ngân hàng Chính sách xã hội cũng triển khai các giải pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay… nhằm hỗ trợ khách hàng vượt qua khó khăn trong thời kỳ dịch bệnh.
Đồng thời, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng ban hành Chỉ thị 02/CT-NHNN ngày 31/3/2020 về các giải pháp cấp bách của ngành ngân hàng nhằm tăng cường phòng, chống và khắc phục khó khăn do tác động của dịch bệnh COVID-19.
Theo đó, Thống đốc yêu cầu các tổ chức tín dụng đẩy mạnh thực hiện các giải pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay; điều chỉnh kế hoạch kinh doanh phù hợp để dành nguồn lực chia sẻ khó khăn, hỗ trợ, giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng…
Thống đốc cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng phải công khai, minh bạch các thủ tục, điều kiện đối với khách hàng; chủ động cân đối sẵn sàng nguồn vốn để đầu tư cho những phương án, dự án khả thi, coi cho vay mới hỗ trợ phục hồi sau dịch là yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng.
Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng đơn giản hóa quy trình thủ tục nội bộ, tạo thuận lợi hơn nữa cho khách hàng vay vốn, nhưng không nới lỏng, hạ thấp điều kiện tín dụng để đảm bảo chất lượng tín dụng, duy trì tính lành mạnh, an toàn của hoạt động ngân hàng trong những năm tới.
Về lãi suất, tiếp theo 2 đợt điều chỉnh giảm mặt bằng lãi suất từ cuối năm 2019, từ đầu năm 2020 đến nay, Ngân hàng Nhà nước giảm liên tiếp 2 lần các mức lãi suất nhằm ổn định và giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân khắc phục khó khăn, phục hồi sản xuất.
Ngân hàng Nhà nước cũng chủ động đề xuất Chính phủ cho vay tái cấp vốn số tiền khoảng 16 nghìn tỷ đồng từ Ngân hàng Nhà nước để Ngân hàng Chính sách Xã hội cho người sử dụng lao động gặp khó khăn về tài chính vay trả lương cho người lao động bị ngừng việc do ảnh hưởng của dịch bệnh với lãi suất 0% và đã ban hành Thông tư số 05/2020/TT-NHNN ngày 07/5/2020 hướng dẫn triển khai theo đúng tinh thần Nghị quyết 42/NQ-CP ngày 09/4/2020 về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 và Quyết định 15/2020/QĐ-TTg ngày 24/4/2020 về việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.
Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước cũng triển khai nhiều giải pháp, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp về thanh toán không dùng tiền mặt, miễn, giảm phí giao dịch thanh toán và phát triển công nghệ, dịch vụ ngân hàng.
– Ông đánh giá như thế nào về tác động của dịch COVID-19 đến khả năng hấp thụ vốn của người dân và doanh nghiệp trong thời gian tới?
Ông Nguyễn Quốc Hùng: Dịch COVID-19 đã ảnh hưởng tiêu cực lên mọi mặt đời sống kinh tế-xã hội, tác động đến tất cả các ngành nghề, lĩnh vực sản xuất kinh doanh.
Đối với hoạt động ngân hàng, do tác động của dịch COVID-19, cầu tín dụng giảm, tín dụng những tháng đầu năm có xu hướng tăng thấp hơn so với cùng kỳ các năm trước. Cụ thể, tháng 1 tăng 0,1%, tháng 2 tăng 0,07%, tháng 3 tăng 1,1%, tháng 4/2020 tăng 1,42% so với cuối năm 2019.
Ảnh hưởng của dịch bệnh dẫn đến khách hàng gặp khó khăn trong việc trả nợ ngân hàng đúng hạn, dư nợ dự kiến bị ảnh hưởng là khoảng 1,8 đến 2 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 23% dư nợ toàn hệ thống.
Tuy nhiên, với sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với một hệ thống chính sách mạnh mẽ, kiên quyết, vừa ưu tiên phòng chống dịch, vừa hướng tới mục tiêu hỗ trợ thúc đẩy sản xuất kinh doanh, sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, địa phương trong thời gian vừa qua sẽ là nền tảng quan trọng giúp tăng sức chống chịu của nền kinh tế, giảm thiểu tác động tiêu cực lên đời sống của người dân.
Đây cũng là cơ sở và động lực cho tái khởi động nền kinh tế sau dịch bệnh, kéo theo đó nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh của người dân và doanh nghiệp có nhiều khả năng sẽ gia tăng trong thời gian tới.
– Để góp phần hạn chế người dân tìm đến tín dụng đen, đặc biệt thời gian gần đây do tác động của dịch COVID-19, ngành ngân hàng có chính sách và giải pháp hỗ trợ nào cho người dân, thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Hùng: Trước ảnh hưởng của dịch COVID-19, khách hàng gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, bị giảm doanh thu, thu nhập hoặc phải hoạt động cầm cự, thậm chí nguy cơ phá sản, ngành ngân hàng đã có chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay, giữ nguyên nhóm nợ, hỗ trợ cho các khách hàng vay vốn bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề. Qua đó, giảm áp lực trả nợ vay đến hạn trong bối cảnh khó khăn, góp phần hạn chế người dân tìm đến tín dụng đen.
Trước đó, Ngân hàng Nhà nước cũng đã phối hợp với các bộ, ngành xây dựng và trình Chính phủ ký ban hành Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07/9/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/10/2018; trong đó nâng mức cho vay tối đa không có tài sản đảm bảo của một số đối tượng khách hàng lên gấp 2 lần mức cho vay tối đa cũ nhằm đáp ứng tốt hơn nguồn vốn cho người dân tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa – nơi tín dụng đen hoạt động mạnh.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 18/2019/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 43/2016/TT-NHNN quy định về cho vay tiêu dùng của công ty tài chính, có hiệu lực từ 1/1/2020 nhằm đẩy mạnh cho vay tiêu dùng tại các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, góp phần hạn chế tình trạng tín dụng đen ở các địa bàn này.
Nhằm tạo điều kiện cho người dân tiếp cận vốn ngân hàng, các tổ chức tín dụng chú trọng cải cách hành chính, tăng cường số hóa, ứng dụng công nghệ 4.0 nhằm cung cấp các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại đến người dân với nhiều tiện ích, tiết kiệm thời gian, chi phí cho khách hàng.
Theo công bố mới đây, Ngân hàng Nhà nước 5 năm liên tục đứng đầu các bộ, ngành Trung ương trong Bảng xếp hạng Chỉ số cải cách hành chính Par-Index.
Ngoài ra, Ngân hàng Chính sách Xã hội, các tổ chức tài chính vi mô… còn đẩy mạnh cho vay, đáp ứng nhu cầu vốn của người dân khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
Việc đáp ứng nhu cầu vốn cho xã hội, đẩy lùi tín dụng đen được thực hiện thông qua tăng cường sản phẩm, dịch vụ, mạng lưới của Ngân hàng Chính sách Xã hội tại 63 tỉnh, thành phố; trong đó có các điểm giao dịch tại hầu hết các xã để hỗ trợ tài chính cho các hộ nghèo và đối tượng chính sách.
Đến nay, dư nợ của Ngân hàng Chính sách Xã hội đạt hơn 211 nghìn tỷ đồng với hơn 6,5 triệu hộ còn dư nợ; trong đó dư nợ cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo đạt hơn 112 nghìn tỷ đồng.
Góp phần quan trọng vào việc nâng cao kiến thức tài chính và khả năng tiếp cận các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng cho người dân phải kể đến các chương trình truyền thông, giáo dục tài chính được ngành ngân hàng tích cực triển khai như “Tiền khéo, tiền khôn,” “Đồng tiền thông thái.”
Tuy nhiên, để hạn chế, đẩy lùi tín dụng đen, không chỉ ngành ngân hàng mà cần sự phối hợp của các bộ, ngành, chính quyền địa phương tuyên truyền chính sách, pháp luật về hoạt động ngân hàng, các quy định pháp luật về phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng, tín dụng đen tới các tầng lớp nhân dân trong xã hội.
Cùng đó, các ngành liên quan đẩy mạnh truyền thông, giáo dục tài chính nhằm nâng cao kiến thức về tài chính ngân hàng và khả năng tiếp cận các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng đối với công chúng, qua đó góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện, hạn chế người dân phải tìm đến tín dụng phi chính thức.
Ngành ngân hàng cũng cần sự phối hợp của các bộ, ngành, chính quyền địa phương và người dân trong việc tham gia đấu tranh, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các vụ việc liên quan đến tín dụng đen./.
– Xin cảm ơn ông!
Vốn rẻ sẵn sàng, tiếp cận và sử dụng sao cho hiệu quả?
Lê Phương
Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 11/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội, ứng phó với dịch COVID-19, các ngân hàng đã đăng ký cung ứng các gói tín dụng ưu đãi lên tới 300.000 tỷ đồng và chủ động xác định tiêu chí giải ngân cho khách hàng.
Những chính sách kịp thời của Ngân hàng Nhà nước, nhất là việc hạ lãi suất điều hành, đã trợ lực và giảm gánh nặng cho các ngân hàng thương mại, trực tiếp giúp ngân hàng cũng như song hành cùng doanh nghiệp để có thể giảm lãi suất, giảm áp lực tài chính.
Tuy nhiên, nhiều phản ánh từ doanh nghiệp cho biết việc tiếp cận nguồn vốn này không mấy dễ dàng trong khi các ngân hàng cũng “than thở” không tìm được khách.
Vì sao doanh nghiệp không muốn vay?
Theo ông Lê Đức Thọ – Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (VietinBank), do ảnh hưởng từ dịch COVID-19, tổng cầu của nền kinh tế trong thời gian qua đã có lúc giảm đến mức tối thiểu, nhiều doanh nghiệp thu hẹp, thậm chí tạm dừng sản xuất do đứt gãy chuỗi cung ứng, thu nhập của khách hàng cá nhân cũng bị ảnh hưởng do dịch bệnh kéo theo khả năng trả nợ ngân hàng và nhu cầu tín dụng giảm sút.
Tính đến hết quý 1/2020, quy mô tín dụng tại VietinBank giảm 1% so với hồi đầu năm mặc dù nhiều gói tín dụng ưu đãi quy mô lên tới hàng chục nghìn tỷ được đưa ra, thậm chí có gói tín dụng không giới hạn về quy mô để cùng đồng hành, đáp ứng nhu cầu vốn chính đáng của doanh nghiệp và người dân.
Trong khi đó tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), dư nợ tín dụng kể từ đầu năm 2020 tới nay chỉ tăng khoảng 3% và mắc kẹt ở mức đó đã trong một thời gian dài.
Theo ông Phan Đình Tuệ – Phó Tổng Giám đốc ngân hàng, dù Sacombank đã hạ lãi suất cho vay xuống mức thấp nhất có thể đồng thời miễn phí hàng loạt dịch vụ ngân hàng trong suốt mùa dịch, song “đi tìm khách hàng vẫn khó quá!”
Nguyên nhân chính được ông Tuệ lý giải là do tác động trực tiếp của COVID-19 khiến rất nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam vẫn đang vật lộn để tồn tại hoặc thận trọng quan sát tình hình chứ không phải tìm cách để phát triển. Thêm vào đó sức khỏe tài chính của doanh nghiệp Việt vẫn còn khá yếu.
Mặt khác, doanh nghiệp muốn tiếp cận được vốn ngân hàng, nhất là nguồn vốn giá rẻ hỗ trợ phục hồi sản xuất kinh doanh hậu COVID-19 đòi hỏi phải có phương án kinh doanh tốt, báo cáo tài chính minh bạch, theo quy định của pháp luật và Ngân hàng nhà nước.
Đây không chỉ là yêu cầu của riêng Sacombank mà bất cứ ngân hàng nào cũng đều đánh giá cao các hồ sơ có phương án sản xuất, kinh doanh hiệu quả. Tuy nhiên, đó cũng chính là điểm yếu của doanh nghiệp khiến nhiều hồ sơ vay vốn bị từ chối.
“Trong quá trình hợp tác, yêu cầu đầu tiên của chúng tôi với doanh nghiệp chính là sự trung thực, dù là khách hàng cũ hay mới. Nếu doanh nghiệp thực sự khó thì chia sẻ để cùng ngân hàng tháo gỡ, còn nếu cung cấp thông tin không chính xác, ngân hàng cũng e ngại hỗ trợ, hợp tác,” Phó Tổng Giám đốc Sacombank khẳng định.
Như các doanh nghiệp khác, ngân hàng cũng cần khách hàng và lợi nhuận nhưng đồng thời ngân hàng phải chịu trách nhiệm trước cổ đông và nhân viên nên không thể muốn gì làm đó mà phải kinh doanh có lãi.
Vì vậy, theo ông Tuệ, ngân hàng cam kết sẵn sàng cung ứng đủ nguồn vốn phục vụ nhu cầu của nền kinh tế nhưng cho vay không lãi suất là điều không tưởng, như tại Sacombank ưu đãi lớn nhất hiện nay là hạ lãi suất cho vay bằng lãi suất huy động ở mức khoảng từ 5-6%/năm.
Tự thay đổi để thích ứng
Nguồn vốn rẻ luôn sẵn sàng nhưng đây không phải “tiên dược,” không dành cho những doanh nghiệp chọn phương án “ngủ đông.” Liều thuốc này chỉ có thể hấp thụ hiệu quả khi doanh nghiệp năng động, tự chuyển mình, có cơ hội tồn tại và vươn lên.
Chịu ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề từ đại dịch COVID-19 khi cả thế giới phải áp dụng các quy định về hạn chế đi lại, mọi di chuyền gần như về không, Tổng công ty hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) đã ngay lập tức có biện pháp mạnh tay, chủ động ứng phó.
Tổng Giám đốc Dương Trí Thành cho biết, Vietnam Airlines đã chủ động cắt giảm chi phí phát sinh do hoạt động sản xuất kinh doanh, chi phí gián tiếp như đội ngũ lao động phi công tiếp viên, dừng bay từ 90-95%, toàn bộ lực lượng quản lý gián tiếp giảm tới 80% và thậm chí không hưởng lương.
Tuy nhiên, thâm hụt cân đối giữa thu và chi tại doanh nghiệp này vẫn rất lớn, riêng quý 1/2020 lỗ hạch toán lên đến 1.800-2.000 tỷ đồng. “Dù vậy, Vietnam Airlines luôn sẵn sàng cho các kịch bản,” ông Thành khẳng định.
Trong khi đó, tại Công ty trách nhiệm hữu hạn sản xuất Constantia Việt Nam, một doanh nghiệp sản xuất bao bì dược phẩm tuy không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ dịch bệnh doanh thu vẫn khá ổn định trong thời gian qua, nhưng những tác động gián tiếp của đại dịch cũng khiến bà chủ doanh nghiệp này phải đau đầu.
“Vấn đề gặp phải tại công ty là dòng tiền chồi sụt và chi phí tăng lên do khách hàng rơi vào tình trạng khó khăn nên công nợ bị kéo dài từ 30 ngày thành 60 ngày vẫn chưa thể thanh toán. Mặt khác, do luôn phải đảm bảo đủ nguồn cung nguyên vật liệu nên vấn đề hàng tồn kho lớn cũng ảnh hưởng đến dòng tiền,” bà Nguyễn Phụng Trân – Tổng Giám đốc Constantia Việt Nam chia sẻ.
Giải pháp bà chủ doanh nghiệp này đưa ra là ngay lập tức rà soát và xem xét cắt giảm các chi phí, nhất là các khoản có thể ảnh hưởng đến dòng tiền; đặc biệt yêu cầu bộ phận vận hành theo dõi sát sao, giảm tối đa sự hao hụt nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất và điều chỉnh lại năng suất lao động.
“Mức độ ảnh hưởng với từng ngành nghề, doanh nghiệp quy mô sẽ khác nhau. Trước khi cầu cứu đến các gói cứu trợ, cần nắm rõ doanh nghiệp mình yếu và thiếu ở đâu để có bước đi đúng đắn, hiệu quả,” bà Trân nhấn mạnh.
Nỗ lực để cung gặp cầu
Bên cạnh nỗ lực tự lực cánh sinh, trong những lúc “ách tắc,” sự giải cứu của ngân hàng vẫn rất cần thiết.
Ông Dương Trí Thành – Tổng Giám đốc Vietnam Airlines cho biết: “Chúng tôi đánh giá rất cao Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) khi ngay từ sau tết âm lịch, thời điểm dịch bắt đầu bùng phát, Vietcombank đã chủ động trợ giúp Vietnam Airlines trong việc giảm lãi suất, cùng trao đổi để tìm ra các giải pháp và định hướng; trong đó tái cơ cấu khoản vay, xác định lại các vấn đề về thời hạn thanh toán…”
Đánh giá hiệu quả việc hỗ trợ doanh nghiệp, đại diện Ngân hàng thương mại cổ phần Bản Việt (VietCapitalBank) nhận định, đối với khách hàng doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay, việc giảm từ 0,5-2,5% lãi suất vay là cực kỳ quan trọng, trước tiên là giúp khách hàng duy trì hoạt động kinh doanh, rồi mới có thể tiếp tục phục hồi sản xuất trong thời gian tới.
Hơn nữa, chi phí tài chính hiện nay của doanh nghiệp chiếm tỷ trọng khá lớn, việc giảm chi phí này giúp doanh nghiệp có thể hỗ trợ nhân công, nguyên vật liệu… để đẩy mạnh sản xuất, phục hồi kinh doanh.
Tuy vậy, theo đại diện ngân hàng trên, kinh doanh ngân hàng cũng gặp rất nhiều khó khăn trong giai đoạn dịch COVID-19 khi lãi suất có 2 xu hướng ngược nhau: Áp lực giảm lãi suất cho vay – trong khi lãi suất huy động rất khó giảm một cách nhanh chóng. Đồng thời, ngân hàng cũng đang phải đối mặt với áp lực nợ quá hạn gia tăng.
Nhưng những chính sách kịp thời của Ngân hàng Nhà nước, nhất là việc hạ lãi suất điều hành, đã trợ lực và giảm gánh nặng cho các ngân hàng thương mại, trực tiếp giúp ngân hàng cũng như song hành cùng doanh nghiệp để có thể giảm lãi suất, giảm áp lực tài chính.
Bên cạnh đó, tại VietCapitalBank, việc quản trị rủi ro cũng được chú trọng bằng việc ưu tiên quy trình phối hợp chặt chẽ giữa kinh doanh – thẩm định và rủi ro; quan tâm, sâu sát việc hỗ trợ, đôn đốc thu hồi nợ; đánh giá sát sao chất lượng các khoản nợ sau hỗ trợ COVID-19. Tất cả những điều này đang giúp ngân hàng đang kiểm soát được mức nợ xấu theo đúng định hướng.
Ngân hàng cũng là một trong những lĩnh vực của nền kinh tế chịu ảnh hưởng từ dịch COVID-19 và mới đây đã được Chính phủ đồng ý đưa vào nhóm đối tượng được hỗ trợ để giãn, hoãn tiền nộp thuế, tiền thuê đất.
Tuy nhiên, để tiếp tục trợ lực cho ngân hàng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục sản xuất, kinh doanh, Ngân hàng Nhà nước cần đẩy nhanh hơn nữa việc cho vay tái cấp vốn để hỗ trợ một phần chi phí vốn đối với các tổ chức tín dụng, từ đó góp phần giảm lãi suất cho vay tốt hơn.
Đây là đề xuất của tiến sỹ Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) trong cuộc trao đổi với phóng viên TTXVN.
Ngoài ra, theo ông Lực, các bộ, ngành cùng Ngân hàng Nhà nước phải vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế chính sách, như chuyện tăng vốn điều lệ cho 4 ngân hàng thương mại có vốn nhà nước. Đây là việc vẫn cần tiếp tục thực hiện chứ không phải vì dịch bệnh mà sao nhãng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng và hệ lụy về tính bền vững của ngành trong thời gian tới.
Thống kê mới nhất của Ngân hàng Nhà nước cho biết, đã có trên 215 nghìn khách hàng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ với dư nợ 138 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm, hạ lãi suất cho hơn 320 nghìn khách hàng với dư nợ gần 1,13 triệu tỷ đồng; cho vay mới lãi suất ưu đãi với doanh số lũy kế từ 23/1 đến nay đạt trên 659 nghìn tỷ đồng cho hơn 188 nghìn khách hàng, lãi suất thấp hơn phổ biến từ 0,5-2,5% so với trước dịch.
Ngân hàng chính sách xã hội cũng đã gia hạn nợ cho gần 143 nghìn khách hàng với dư nợ trên 3.600 tỷ đồng, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ cho hơn 75 nghìn khách hàng với dư nợ gần 1.600 tỷ đồng, cho vay mới đối với hơn 519 nghìn khách hàng với dư nợ hơn 21 nghìn tỷ đồng./.
