Kết quả sơ bộ cuộc bầu cử quốc hội Israel công bố ngày 20/9 đã cho thấy tình thế khó khăn và bế tắc trên chính trường nước này khi cả phe cánh hữu và phe trung tả đều không giành được đa số trong quốc hội.
Đảng liên minh Xanh-Trắng của cựu Tổng tham trưởng quân đội, ông Benny-Gantz giành được 33 ghế, đảng Likud của Thủ tướng Benjamin-Netanyahu có 31 ghế, đảng Joint-List của người Arab bất ngờ giành được 13 ghế, đảng Shas nhận 9 ghế, đảng Yirael-Beiteinu của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Avigdor Lieberman và đảng UTJ cùng giành được 8 ghế, 7 ghế cho đảng Yamina, Công đảng và Gesher 6 ghế và liên minh Dân chủ 5 ghế.
Cả phe cánh hữu và phe trung tả đều không giành được đa số trong quốc hội.
Như vậy, khối đảng cánh hữu và tôn giáo (Likud, Shas, UTJ, Yamina) ủng hộ Thủ tướng Netanyahu giành được 55 ghế, trong khi khối trung tả giành được 57 ghế, nhưng khối đảng đến nay ủng hộ tham gia chính phủ của ông Benny-Gantz chỉ giành được 44 ghế (Xanh-Trắng, Công đảng và Gesher, liên minh Dân chủ), riêng đảng cánh hữu Yirael-Beiteinu giành được 8 ghế, qua đó cho phép ông Avigdor Lieberman giữ vai trò quan trọng trong việc ai sẽ được thành lập được chính phủ mới.
Ngày 22/9 tới, Tổng thống Israel Reuven Rivlin sẽ bắt đầu quá trình tham vấn các đảng có ghế trong quốc hội sau cuộc bầu cử để tiến tới chỉ định nhân vật đứng ra thành lập chính phủ mới. Tuy nhiên, kết quả bầu cử dẫn tới khả năng ông Netanyahu hay ông Gantz thành lập được chính phủ mới là chưa rõ ràng do liên minh của mỗi bên không hội đủ ít nhất 61/120 ghế để thành lập chính phủ mới.
Để đối phó với khả năng đảng thuộc liên minh cánh hữu gia nhập liên minh của “đối thủ” Benny-Gantz, Thủ tướng Netanyahu ngày 19/9 đã tập hợp tất cả các lãnh đạo đảng thuộc cánh hữu và tôn giáo ký thỏa thuận cam kết khối đảng này tiến hành đàm phán liên minh là một khối hợp nhất, với 55 ghế, tức loại bỏ khả năng có đảng nào đó trong khối này tham gia liên minh của ông Benny-Gantz.
Đảng Likud và Thủ tướng Netanyahu đã đề xuất liên minh với đảng liên minh Xanh-Trắng để thành lập chính phủ thống nhất. Ông Netanyahu cũng đã quyết định không tham dự kỳ họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc ở Mỹ như kế hoạch để tập trung các nỗ lực đàm phán liên minh thành lập chính phủ mới.
Đảng liên minh Xanh-Trắng cáo buộc ông Netanyahu không thực tâm trong việc thành lập chính phủ thống nhất, đề xuất của đảng Likud chỉ để có lý do hợp lý đưa đất nước tới lần bầu cử thứ ba.
Tuy nhiên, ông Benny-Gantz đã bác bỏ đề xuất liên minh với khối cánh hữu và tôn giáo thành lập chính phủ thống nhất, với tuyên bố sẽ không cân nhắc đến một chính phủ thống nhất nếu Thủ tướng Netanyahu không từ bỏ quyền lực.
Cựu Tổng tham trưởng quân đội giữ quan điểm thành lập chính phủ thống nhất-mở rộng-tự do và do ông làm thủ tướng. Đảng liên minh Xanh-Trắng cáo buộc ông Netanyahu không thực tâm trong việc thành lập chính phủ thống nhất, đề xuất của đảng Likud chỉ để có lý do hợp lý đưa đất nước tới lần bầu cử thứ ba.
Với khối cánh hữu thống nhất, 55 ghế, ông Netanyahu hoàn toàn có khả năng được chỉ định đứng ra đàm phán thành lập chính phủ mới. Liên minh cánh hữu của ông Netanyahu có thể thành lập được chính phủ mới nếu thuyết phục được ông Lieberman tham gia, tuy nhiên cựu Bộ trưởng Quốc phòng Israel đã nhiều lần bác bỏ khả năng này.
Hơn nữa, ngày 3/10, ông Netanyahu sẽ phải giải trình về các cáo buộc tham nhũng và lạm quyền. Tổng chưởng lý Israel có thể tuyên bố truy tố ông Netanyahu sau buổi giải trình này. Do không có khả năng thành lập chính phủ liên minh cánh hữu nên cho dù ông Netanyahu thành lập được chính phủ mới thì cơ hội để thông qua bất kỳ dự luật nào về quyền miễn trừ, giúp ông thoát khỏi ba hồ sơ điều tra cáo buộc về tham nhũng và lạm quyền, là rất thấp.
Các cáo buộc tham nhũng và lạm quyền đối với Thủ tướng Netanyahu cũng như khả năng ông bị truy tố tạo lợi thế cho ông Benny-Gantz được chỉ định đứng ra thành lập chính phủ mới vì ông này từ trước đến nay luôn cam kết với cử tri về điều hành một chính phủ trong sạch.
Ông Benny Gantz hiện chưa hội đủ liên minh để thành lập chính phủ mới. Liên minh trung tả giành được 57 ghế nếu tính cả đảng cánh tả Joint-List của người Arab, như vậy chưa đủ để thành lập chính phủ mới.
Tuy nhiên, theo nhiều đánh giá, khả năng đảng Joint-List tham gia vào liên minh để ông Benny-Gantz thành lập chính phủ mới là không cao, Joint-List có thể trở thành đảng đối lập trong quốc hội, tạo dấu mốc lịch sử cho người Arab tại Israel.
Các cáo buộc tham nhũng và lạm quyền đối với Thủ tướng Netanyahu cũng như khả năng ông bị truy tố tạo lợi thế cho ông Benny-Gantz được chỉ định đứng ra thành lập chính phủ mới.
Đảng cánh tả Joint-List đã đóng vai trò lớn trong việc làm suy yếu quyền lực của ông Netanyahu, lần đầu tiên gia tăng vị thế và ảnh hưởng chính trị tại Israel. Người Israel gốc Arab chiếm 20% dân số nước này.
Về lý thuyết, ông Benny Gantz thành lập được chính phủ nếu liên minh trung tả, gồm đảng Joint-List, kết hợp với đảng Yirael-Beiteinu của ông Lieberman, nhưng ông Lieberman nêu quan điểm thành lập chính phủ thống nhất gồm đảng Xanh-Trắng, đảng Likud (không có ông Netanyahu) và đảng Yirael-Beiteinu.
Ông Lieberman không tham gia chính phủ có ông Netanyahu và các đảng tôn giáo, cũng như khẳng định không tham gia chính phủ nếu chính phủ đó có Joint-List.
Đảng Joint-List đã nêu khả năng ủng hộ ông Benny Gantz đứng ra thành lập chính phủ, nhưng không tham gia chính phủ của ông Benny Gantz, đảng Joint-List sẽ ủng hộ chính phủ của ông Gantz trong các cuộc bỏ phiếu quan trọng tại quốc hội, nhưng chính phủ của ông Gantz sẽ phải cam kết tăng đầu tư vào các cộng đồng Arab, điều chỉnh chính sách với Palestine và có thể phải xem xét lại luật quốc gia-dân tộc.
Những điều kiện Joint-List nêu ra là không dễ dàng đối với ông Benny Gantz. Ngoài ra, ông Benny-Gantz cũng có thể thành lập được chính phủ nếu có đảng thuộc liên minh cánh hữu của Thủ tướng Netanyahu từ bỏ liên minh và gia nhập vào liên minh của ông Netanyahu để thành lập chính phủ thống nhất, nhưng khả năng này là thấp.
Như vậy, ông Benny Gantz cũng không có lợi thế hơn ông Netanyahu trong đàm phán liên minh thành lập chính phủ mới.
Quá trình đàm phán, thỏa hiệp giữa các đảng sẽ diễn ra hết sức phức tạp, gay go và cần thời gian, vì vậy chưa thể sớm có chính phủ mới tại Israel.
Với kết quả bầu cử như trên, Israel đang rơi vào tình trạng bế tắc chính trị. Ông Netanyahu không thể thành lập được chính phủ cánh hữu, ông Benny-Gantz cũng không thành lập được chính phủ trung tả, chính phủ thống nhất được xem là giải pháp, nhưng cần thời gian mới có thể thành lập được chính phủ thống nhất.
Trong trường hợp không thành lập được chính phủ mới, Israel phải tiến hành bầu cử lần ba. Quá trình đàm phán, thỏa hiệp giữa các đảng sẽ diễn ra hết sức phức tạp, gay go và cần thời gian, vì vậy chưa thể sớm có chính phủ mới tại Israel. Thậm chí một cuộc bầu cử thứ ba cũng chưa thể loại trừ.
Thực tế thì cuộc bầu cử lần thứ hai trong năm ở Israel đã bộc lộ tình trạng chia rẽ và rối ren trên chính trường nước này. Một khi tình hình chính trị tại Israel vẫn “ngổn ngang” và bất ổn như vậy, khả năng thúc đẩy các vấn đề liên quan, tương tự như tiến trình đàm phán hòa bình Trung Đông, vẫn mờ mịt. Điều này tiếp tục tạo ra nguy cơ không nhỏ đối với an ninh, hòa bình và ổn định ở Trung Đông.
