Tokyo là một siêu đô thị với dân số nội đô khoảng 20 triệu, dân số toàn vùng Tokyo- tính cả các địa phương lân cận ngoại ô như Saitama, Yokohama, Kawasaki, giống như Việt Nam tính cả Đông Anh, Sóc Sơn, Hà Tây vào Hà Nội thì lên đến 38 triệu dân.
Chưa kể một số lượng ổn định du khách và người nước ngoài tới đây làm việc đều đều khoảng 5 triệu người nữa. Vị chi thành phố này luôn chứa trên dưới 43 triệu người sinh sống.
So với Hà Nội (đã mở rộng) 7,5 triệu người, Thành phố Hồ Chí Minh 8,5 triệu người mà nhiều ngõ phố vẫn còn rác và bụi, thì Tokyo có thể được coi là thành phố không có bụi và rác.
Tôi sang Tokyo năm 2015, có thể coi là năm bắt đầu thực hiện các dự án xây dựng để phục vụ Olympic Tokyo 2020. Nhiều sân vận động bị đập đi, xây mới, nhiều tòa nhà đập đi xây lại. Chuẩn bị cho thế vận hội, Tokyo đã tuyển thêm gần 100.000 công nhân xây dựng từ nước ngoài mới đáp ứng được thời gian hoàn công. Ấy vậy mà đường phố vẫn sạch bong, hàng cây hoa trà ngay cạnh hàng rào sân vận động Aoyama 50.000 chỗ ngồi bị đập đi xây mới mà lá vẫn bóng loáng, sạch như vừa được ai cầm khăn lau vậy.
Tôi xin kể với mọi người những gì nhìn thấy, nghe được ở Tokyo trong vấn đề xử lý rác thải với mong muốn góp một tiếng nói, một hành động trong sự thay đổi ý thức bảo vệ môi trường ở Việt Nam.
Tokyo ngập trong rác
Những năm 60 của thế kỷ trước, Tokyo bị ngập trong rác thải khi tốc độ đô thị hóa xảy ra nhanh chóng cộng với mức sống người dân cao hẳn so với thời gian đầu sau chiến tranh. Lối sống công nghiệp kéo theo rất nhiều hệ lụy, người dân từ khắp nơi kéo về Tokyo làm việc, kiếm sống. Các nhà máy, xưởng sản xuất mọc lên ồ ạt, kể cả ở khu vực trung tâm thành phố.
Thức ăn công nghiệp, đồ ăn nhanh, đồ nhựa dùng một lần khiến cho các bãi rác kiểu cũ nhanh chóng quá tải. Nhiều cống rãnh, sông suối trở thành nơi chứa rác thải, nhiều khu đất trống trở thành bãi rác tự phát.
Giải pháp tình thế được đưa ra là đốt rác. Các trung tâm thu gom và xử lý rác thải trở thành các lò đốt rác. Lượng rác có vẻ giảm nhưng thiên nhiên và người dân được tặng lại một bầu không khí ô nhiễm trầm trọng. Các bệnh về phổi, bệnh ngoài da tăng đột biến. Rất nhiều giải pháp khác được đưa ra tuy nhiên các bãi rác tự phát vẫn là ổ ruồi muỗi, dịch bệnh, thành phố vẫn đầy khói bụi và rác thải sinh hoạt.
Thay đổi để phát triển bền vững
Năm 1971, Bộ Môi trường Nhật Bản được thành lập nhằm đưa ra các giải pháp căn cơ cho vấn đề rác thải, ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước. Hàng loạt chính sách và dự án nghiên cứu được triển khai trong giai đoạn này trở thành nền tảng cho sự thay đổi hoàn toàn trong 20 năm tiếp theo.
Với nhận định, rác thải đô thị là vấn đề riêng mang đặc thù của từng địa phương, các phương án xử lý rác thải tại mỗi tỉnh, thành sẽ do Hội đồng thành phố và Thị trưởng quyết định. Thị trưởng Tokyo thời gian đó là ngài Shunichi Suzuki đã duyệt chi 1.000 tỷ Yen để xử lý gần ½ lượng rác thải sinh hoạt bằng cách biến chúng thành các vật liệu dùng để chôn lấp, xây dựng, lấn biển.
Nhật Bản là nước có tỉ lệ rác chuyển thành năng lượng cao nhất thế giới và là nước có tỉ lệ cao nhất châu Á về rác tái chế.
Bằng 12 triệu tấn rác thải ông đã xây nên hòn đảo nhân tạo Odaiba nằm ngoài vịnh Tokyo cách quận trung tâm Minato chỉ 1km và biến nó trở thành một trung tâm thương mại, du lịch và nhà ở sầm uất.
Học tập Tokyo, nhưng không xây dựng đô thị và trung tâm thương mại, sân bay quốc tế Kansai, sân bay quốc tế Chubu cũng được làm từ rác lấn biển, cho tới nay đã có 5 sân bay được xây dựng bằng cách dùng rác lấp biển tạo đảo. Ở mỗi địa phương lại có các cách giải quyết riêng phù hợp nhất với đặc điểm của mình.
Nhận định thứ hai là rác thải hoàn toàn có thể mang lại lợi ích, cần phải tối ưu hóa để vừa giảm gánh nặng môi trường vừa mang lại việc làm và lợi nhuận. Đây là nhận định quan trọng cho việc xử lý rác thải tại Nhật Bản. Giải pháp đưa ra là tái chế và sản xuất điện. Hiện nay chỉ có 1% lượng rác thải phải đưa vào bãi rác chôn lấp, hơn 70% sẽ được 1.000 nhà máy điện trên khắp Nhật Bản chạy bằng rác dùng để sản xuất điện.
Hầu hết chủ các nhà máy điện rác là các doanh nghiệp tư nhân, các công ty điện lực cũng hầu hết là của tư nhân sẽ mua lại điện và bán cho các hộ gia đình. Thậm chí nhà máy điện hạt nhân cũng của tư nhân, nhà nước chỉ quản lý hạ tầng phân phối điện và đưa ra mức giá sàn và trần giá bán điện cho từng khu vực để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, tránh tình trạng cá lớn nuốt cá bé. Giá bán điện thực tế là do các doanh nghiệp tự thỏa thuận với nhau.
Vì vậy mới khuyến khích được người dân ở xa trung tâm, các khu đô thị ở ngoại ô mới bán được nhà vì giá nhà thuê rẻ, giá điện, nước cũng rẻ hơn. Khí thải do đốt rác phải được lọc sạch hoàn toàn bụi và các chất độc hại trước khi đưa ra môi trường. Tro bụi sau khi xử lý tách độc được trộn với phụ gia để làm gạch. Hơn 28% rác thải còn lại được dùng để tái chế. Hiện tại, Nhật Bản là nước có tỉ lệ rác chuyển thành năng lượng cao nhất thế giới và là nước có tỉ lệ cao nhất châu Á về rác tái chế.
Năm 1993, Luật Môi trường được quốc hội Nhật Bản thông qua đã định hình toàn bộ các quy định và tạo ra một khung pháp lý cho mọi hoạt động liên quan tới quản lý rác thải và các vấn đề môi trường.
Trung tâm công nghệ và thương mại mọc lên từ rác
Đảo Odaiba (daiba trong tiếng Nhật có nghĩa là pháo đài)- tên một hòn đảo nhân tạo được xây dựng ở vịnh Tokyo từ những năm 60 của thế kỷ trước.
Hiện nay Odaiba trở thành một trung tâm mua sắm, du lịch sầm uất, một liên hợp công viên giải trí, công viên nước và công viên cây xanh ngút tầm mắt, những khu căn hộ cao cấp với tầm nhìn khắp vịnh Tokyo, trung tâm triển lãm quốc tế với sức chứa hàng chục ngàn người,… Khó có thể tưởng tượng một khu đô thị có giá trị bất động sản không kém bất cứ khu trung tâm nào của thủ đô Tokyo như vậy lại được xây trên nền rác thải.
Khó có thể tưởng tượng một khu đô thị có giá trị bất động sản không kém bất cứ khu trung tâm nào của thủ đô Tokyo như vậy lại được xây trên nền rác thải.
Từ những năm 60 của thế kỷ trước Tokyo trở thành một đại đô thị phải đối mặt với vấn nạn rác thải khi vùng thủ đô trở thành nơi sinh sống của gần 1/3 dân số toàn Nhật Bản. Tỷ lệ đó gần như giữ nguyên cho tới hiện tại, dân số Tokyo là hơn 38 triệu người trên tổng số hơn 125 triệu người dân Nhật, mỗi năm thải ra khoảng 2,7 triệu tấn rác gồm đồ dùng thải loại, rác thải sinh hoạt, rác thải sản xuất, rác thải công nghiệp. Tokyo xác định dứt khoát phải tìm ra một hệ thống các giải pháp mang tính ổn định, bền vững, đảm bảo sự phát triển của đô thị không phải tỷ lệ nghịch với ô nhiễm môi trường.
Những nhà lãnh đạo Tokyo đã không tiếc tiền cho các đề tài nghiên cứu và ứng dụng trong việc giải quyết triệt để vấn đề rác thải công nghiệp và sinh hoạt. Trong số các sáng kiến được đề xuất và thực hiện, giải pháp xử lý rác trở thành vật liệu xây dựng, vật liệu lấp biển, mở rộng đô thị là một mũi tên trúng nhiều đích. Trong nhiều năm, nhiều nhà khoa học đa ngành đã cùng làm việc để cuối cùng đưa ra những phương pháp tối ưu trong hướng đi này.
Trong những năm 90, vị thị trưởng thời kỳ đó là ông Shunichi Suzuki đã hiện thực hóa bằng việc chi 1.000 tỷ Yen với mục tiêu biến khu vực 6 đảo pháo đài nhỏ bé năm xưa trở thành Odaiba ngày nay với diện tích gần 25km2, chỉ duy giữ lại duy nhất đảo số 6 như một di tích lịch sử. Năm đảo pháo đài còn lại giờ đây đã nằm trọn trong lòng đảo Odaiba.
Tôi còn nhớ mãi ấn tượng lần đầu tiên đi trên chiếc cầu mang tên Cầu Vồng nối Tokyo với đảo Odaiba và nghe người bạn Nhật giới thiệu rằng đây là hòn đảo nhân tạo được xây nên từ rác. Có lẽ những hình ảnh đổ rác lấp ao, hồ ở Việt Nam đã quá ám ảnh nên tôi mường tượng tới những bãi rác thải khổng lồ ruồi nhặng bâu như đám mây, được máy xúc, máy ủi đẩy dần ra phía biển. Hoặc giả ở Nhật Bản văn minh tiến bộ hơn nên sẽ ép rác thành bánh, rồi đẩy ùm ùm ra biển.
Odaiba chính là một biểu tượng về trí tuệ và tầm nhìn cũng như thái độ sống của người Tokyo nói riêng, người Nhật Bản nói chung.
Sự thật hoàn toàn không phải vậy, điều thứ nhất khiến tôi ngỡ ngàng đó là sự quá rộng lớn của đảo. Tôi không khỏi choáng ngợp khi tiếp nối chiếc cầu 4 làn xe ôtô là một con đường rộng hơn nữa chạy vào giữa đảo. Con đường lớn và dài như cao tốc Pháp Vân-Cầu Giẽ, chỉ khác chút là xung quanh không phải những bờ ruộng và những ngôi làng nhỏ mà hút tầm mắt là các đại siêu thị, cao ốc, công viên. Ấn tượng thứ hai là không có cọng rác nào được chôn lấp theo cái cách mà tôi hình dung.
Phải mất gần một giờ đi xe buýt, chúng tôi mới tới được chỗ mà người ta đang tiếp tục xây đảo lấn biển và nếu không chuẩn bị trước tâm lý, tôi sẽ lại sốc khi trước mắt tôi giống như một cảng biển chuyên chở hàng hóa, những kiện rác bằng vỏ lon kim loại, vỏ chai nhựa đã được rửa sạch ép thành khối nặng hàng chục tấn, to như những chiếc container hàng trăm khối.
Không hề giản đơn như tôi đã hình dung theo kiểu lấn hồ, ao ở Việt Nam, khi rác rến, xà bần, đất cát cứ thể đổ tùm lum xuống miễn là lấp được kín cái mặt ao hồ, sau dăm ba năm thì nhà tạm dựng lên, sau chục năm nữa thì nhà cấp bốn, rồi sau rốt là nhà cao tầng. Những khu Trương Định, Thanh Xuân, Nhân Chính, Từ Liêm khi tôi còn nhỏ là những ruộng rau muống, hồ nước mênh mông, giờ đều thành nhà, thành phố như vậy.
Ở Odaiba người Nhật đã làm rất khác, rất bài bản, khoa học và đảm bảo sự bền vững như kết cầu nền đảo tự nhiên. Trước tiên đáy biển phải được nghiên cứu kỹ về địa chất, dòng chảy, nước ngầm,.. Chỉ riêng về nước ngầm cũng đã nhiều chuyện đáng nói, như dòng suối nước nóng nhân tạo Monogatari được lấy lên từ độ sâu 1.400m ở trung tâm Odaiba. Để lấy được nguồn nước thiên nhiên này họ đã lắp đặt trước hệ thống ống dẫn từ mạch nước lên mặt biển trước khi san lấp tạo mặt bằng.
Nguồn nước này giờ đây tạo nên một hệ thống nhà tắm nước nóng kiểu Nhật (onsen) có thu phí. Phần nước nóng dư thừa họ làm thành một dòng suối nhân tạo để người dân miễn phí ngâm chân, trẻ nhỏ chơi đùa nghịch ngợm. Cái gì cũng nghĩ đến tận cùng và làm tối đa tất cả vì lợi ích chung, đó là cách nghĩ và cách làm của người Nhật.
Sau khi nghiên cứu và lên phương án triển khai lúc đó họ mới làm từng bước từ xử lý nền đáy, đổ các khối bêtông ba chạc nặng 20-40 tấn mỗi miếng, đổ rác đã nén thành khối, đổ đá, lấp đất. Có những chỗ phải khoan nhồi để chống sụt lún, trôi trượt.
Ngay cả trên bề mặt đảo sau khi đã nổi lên khỏi mặt nước cũng được xử lý rất khoa học, đảm bảo đất không bị sụt lún do nước biển, do động đất, do xây dựng. Khu vực rìa đảo được tạo nền, đổ cát tạo thành những bãi biển nhân tạo đẹp đẽ, an toàn. Những khu vực mới mở rộng chưa nằm trong quy hoạch phát triển đô thị thì họ để làm phong điện và trồng rừng.
Có thể nói không quá, Odaiba chính là một biểu tượng về trí tuệ và tầm nhìn cũng như thái độ sống của người Tokyo nói riêng, người Nhật Bản nói chung.
Học cách vứt rác của người Nhật
Cùng với các giải pháp khoa học và công nghệ, các quy định phù hợp và nghiêm khắc về bảo vệ môi trường, để có một thủ đô Tokyo xanh, sạch đẹp như ngày nay phải dựa trên một yếu tố quyết định, đó là ý thức người dân trong việc vứt rác cũng như bảo vệ môi trường.
Ngày gia đình tôi mới sang Nhật, khi vào nhận căn hộ, chúng tôi được người quản lý hướng dẫn tỉ mỉ mất cả buổi sáng, trong đó hướng dẫn an toàn cháy nổ và phân loại rác là mất nhiều thời gian nhất. Chúng tôi ở tầng 4 một chung cư 12 tầng, ở mỗi tầng đều có một phòng nằm ở cuối hành lang dùng để chứa rác thải.
Trong căn phòng đó có 12 thùng rác lộ thiên dùng để vứt các loại rác vô cơ, không có nắp đậy và một thùng rác kín có nắp đậy dùng để vứt rác hữu cơ (rau, củ, phụ phẩm thực phẩm, thùng này bên trong còn được lót sẵn túi nylon đề phòng nước từ rác chảy ra dù rác vứt vào đó cũng đều phải bỏ vào túi, bao chứ không được vứt thẳng rác vào thùng).
12 loại rác vô cơ được phân ra từng thùng với ghi chú và nhãn dán ở bên ngoài thùng, gồm có: 1- rác cháy được (giấy lẻ, vụn, túi giấy, vải, vỏ hộp bánh kẹo), 2- rác nhựa (đồ chơi trẻ em, túi nylon, nắp chai nhựa,..), 3- vỏ chai nhựa (đã bỏ nắp), 4- chai thủy tinh (đã bỏ nắp nhựa hoặc kim loại), 5- vỏ hộp kim loại, 6- thủy tinh (gốm, sứ, thủy tinh vỡ), 7- giấy báo (sách, vở nguyên quyển buộc thành bó), 8- bìa hộp carton (đã gỡ thành miếng), 9- rác nguy hiểm (pin), 10- rác nguy hiểm (kim khâu, kim tiêm, móc câu), 11- rác kim loại (mắc áo, kìm, tuốc nơ vít), 12- đồ điện, điện tử (máy sấy tóc, quạt điện- chiều cao hay bề ngang không quá 30cm, đồ chơi điện tử, điện thoại di động).
Quả thật, với 40 năm quen nếp sống cứ rác là vứt, bất kể thể loại thì quả đây là một thói quen mới không hề dễ học. Mỗi nhà còn được phát một cuốn hướng dẫn vứt rác do thành phố Tokyo in, quả là không phải tự nhiên người ta phải in một cuốn sách mấy trăm trang như vậy.
Ví dụ như bỉm vệ sinh của con bạn sẽ vứt vào loại rác nào, khi bên ngoài nó là bông, vải sẽ phải vào thùng rác cháy nhưng bên trong nó là chất hữu cơ sẽ phải vứt vào thùng rác hữu cơ. Hay như con bạn có đồ chơi trong đó có pin, pin sẽ phải tháo ra để bỏ vào loại rác nguy hiểm, cái đó dễ rồi. Nhưng đồ chơi đó lại có cả bộ phận bằng kim loại và bộ phận bằng nhựa, vậy sẽ bỏ vào loại rác nào? Trong cuốn hướng dẫn đó có đủ cả, bạn chỉ phải chịu khó làm theo hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
Mỗi nhà còn được phát một cuốn hướng dẫn vứt rác do thành phố Tokyo in, quả là không phải tự nhiên người ta phải in một cuốn sách mấy trăm trang như vậy.
Rác quá khổ, cồng kềnh sẽ đặt ở góc của phòng đựng rác. Tất cả vật dụng gia đình như tivi, giường, tủ, cứ cái gì bỏ đi có kích cỡ quá 30cm (trừ bìa carton) thì phải mua tem vứt rác để dán riêng từng cái. Nhiều tem, ít tem phụ thuộc kích cỡ, trọng lượng, chất liệu của món đồ của bạn muốn vứt.
Tem này có bán tại mọi cửa hàng tiện lợi mở cửa 24h ở khắp nơi, cứ trong vòng bán kính 500m chắc chắn sẽ có hơn một cửa hàng tiện lợi mà người Nhật gọi là combini. Combini có thể của nhiều hãng, nổi tiếng và phổ biến thì gồm Seven Eleven, Family Mart, LawSon nhỏ hơn thì có Ministop, Cricle K, Sunkus, Daily Yamazaki.
Tại đây bạn có thể thanh toán tiền điện thoại, tiền bảo hiểm, tiền mua đồ qua mạng của các hãng như Amazon, Ebay, Rakuten (nếu như không có thẻ tín dụng hoặc ví điện tử để thanh toán trực tiếp qua mạng), gửi đồ, bưu phẩm, bưu kiện (hoạt động như một trạm bưu điện), photocopy và tất nhiên nó là một siêu thị mini và là một cửa hàng ăn uống lúc nào cũng có đầy thức ăn nóng hổi. Hệ thống này chính là một đảm bảo cho Tokyo trở thành một đô thị hoạt động suốt đêm ngày.
Năm sau, chúng tôi chuyển nhà đến một chung cư khác gần nơi làm việc hơn, lại gần ga hơn. Ở Tokyo giá bất động sản phụ thuộc phần lớn vào khoảng cách từ nhà bạn đến ga tầu. Các văn phòng bất động sản có bảng giá cụ thể cho khoảng cách, các bảng quảng cáo bất động sản bao giờ cũng có câu “đến ga gần nhất xy phút.” Nhà cũ của chúng tôi cách ga 10 phút đi bộ, với diện tích 63m2 giá thuê là 22man (22 vạn yen bằng khoảng 44 triệu VND). Nhà mới của chúng tôi cách ga 2 phút đi bộ, với diện tích tương đương giá 27man.
Ở chung cư này lại áp dụng một cách vứt rác khác, mỗi tầng có một ống bỏ rác, rác cháy và rác hữu cơ được bỏ vào ống này. Tất nhiên phải để ở hai túi riêng, túi rác hữu cơ ngoài túi nylong bên trong, phải được cuốn giấy báo bên ngoài để dễ phân loại. Các loại rác khác phải đi xuống tầng một, ở đó mới có nhà để rác vô cơ và cũng chia ra các loại thùng khác nhau.
Sau này tôi mới biết, chung cư nào càng phân chia thật nhỏ, thật tỉ mỉ các loại rác thì tiền vứt rác càng rẻ. Thảo nào tôi đọc tin trên báo thấy nói nhiều nơi ở Nhật như thị trấn Kamikatsu họ còn phân chia rác thành 45 loại. Tức là mỗi công ty thu gom rác họ sẽ thu gom đúng loại họ cần và họ mất ít thời gian, công sức để phân loại và sơ chế.
Ví dụ như công ty chuyên gom lọ thủy tinh để tái chế nếu chai thủy tinh vẫn còn nắp nhựa hoặc bộ phận nhựa chống chảy tràn nằm trong cổ chai họ sẽ mất công gỡ bỏ. Nếu bạn lại để riêng chai thủy tinh mầu trắng và các chai thủy tinh mầu riêng, rõ ràng sẽ thuận lợi cho người thu gom và sơ chế nguyên liệu trước khi tái chế. Hay công ty chuyên tái chế chai nhựa trắng PET để thành các đồ dùng một lần như ống hút, thìa nhựa, họ sẽ mất rất ít công nếu các chai đều đã được bỏ nắp, gỡ bỏ nhãn dán.
Ngược với Việt Nam là người có đồ sẽ mang ra bán cho người mua đồng nát thì ở Nhật người có đồ muốn vứt sẽ phải mất tiền cho người thu gom.
Một chuyện thú vị về rác đó là những người mà tôi tạm gọi là “đồng nát” ở Nhật. Hôm đó tôi đang đi bộ từ siêu thị về nhà thì thấy một chiếc xe tải nhỏ chạy rất chậm, tốc độ chỉ hơn một người đi bộ. Xe phát một đoạn nhạc ngắn lặp đi lặp lại. Tôi tò mò lắm bèn hỏi mọi người và được biết đó là người làm nghề đồng nát ở Nhật.
Nhưng ngược với Việt Nam là người có đồ sẽ mang ra bán cho người mua đồng nát thì ở Nhật người có đồ muốn vứt sẽ phải mất tiền cho người thu gom. Hóa ra đồng nát ở Nhật là những ông chủ vựa thu mua, tái chế, xử lý đồ thải cồng kềnh, chủ yếu là đồ điện, điện tử như quạt, máy sưởi, điều hòa, tivi, tủ lạnh,… quy mô nhỏ và cạnh tranh bằng giá với hệ thống của những công ty lớn hơn hoặc của công ty vệ sinh của thành phố thu gom những rác quá khổ bằng cách bán tem vứt rác.
Ví dụ như tôi muốn vứt bộ bàn ghế làm việc gồm một chiếc ghế xoay và một chiếc bàn làm việc kích cỡ 0,8×1,2m thì chiếc ghế sẽ mất một tem một ngàn yên, chiếc bàn sẽ mất 2 tem hai ngàn yên, vậy là muốn vứt tôi phải mất 3 ngàn yên (bằng khoảng 600.000 VND). Nếu tôi chịu khó chờ và phải rình nữa vì những người gom đồng nát họ đi không theo một lịch cố định nào, thì có thể sẽ chỉ mất một nửa tiền.
Một câu chuyện thú vị về rác nữa đó là chuyện dọn chất thải của thú cưng như chó, mèo. Người Nhật nói chung, người Tokyo nói riêng bây giờ không muốn lập gia đình. Sống một mình chắc nhiều lúc cũng buồn nên nhiều người nuôi chó làm bạn. Nuôi chó ở Tokyo đối với cá nhân tôi là một cực hình, tôi thường đùa với vợ, thà bắt anh nuôi vợ còn hơn. Trước khi nuôi chó người nuôi phải tham gia một lớp học thường là một ngày của một hiệp hội chó ở địa phương.
Bạn sẽ được học tất cả những kiến thức cơ bản về chăm sóc, nuôi dạy, khám chữa bệnh, quyền của chủ nuôi cũng như quyền của con chó (không được ngược đãi, hành hạ chó chứ đừng nói đến chuyện thịt chó), cho đến vấn đề vệ sinh của con chó. Học xong có trả bài và có giấy chứng nhận đã tham gia khóa học. Không có giấy mà nuôi chó là anh vi phạm, sẽ bị phạt nếu bị phát hiện.
Nếu có dịp tới Tokyo, các bạn sẽ thấy người nào dắt chó đi dạo cũng cầm theo một chiếc túi nhỏ, trong đó đựng một chai nước, vài cái túi nylon, bao tay nylon. Chai nước dùng để dội khi chó của mình tè và túi nylon cùng với bao tay dùng để bốc phân. Túi phân đó bạn sẽ phải đem về nhà để vứt vì ở Tokyo, thùng rác cũng rất ít- họ có thói quen mang rác của mình về nhà vứt, thùng rác riêng cho phép vứt phân chó lại càng vô cùng hiếm (thùng rác này có in hình và viết chữ cho phép). Chỉ tưởng tượng tới việc tung tăng đi chơi công viên với một túi phân chó trong túi là tôi đã thấy khâm phục những người nuôi chó ở Tokyo sát đất.
Tóm lại, chỉ sau 10 năm chịu cảnh sống chung với rác và khói bụi, người Tokyo nói riêng, người Nhật Bản nói chung đã cương quyết không chịu tiếp tục sống như vậy. Họ đã chấp nhận thay đổi bản thân để mình được sống trong một thành phố, đất nước với môi trường thiên nhiên, môi trường sống sạch sẽ, an toàn.
Không chỉ thế mà họ còn để lại cho các thế hệ tương lai một nếp sống văn minh, thân thiện với môi trường. Nhờ những thành tựu to lớn trong nghiên cứu khoa học công nghệ, những dự án quy hoạch và tái chế nghiêm ngặt, đặc biệt là thái độ tích cực của người dân, lượng rác thải của Tokyo đã giảm đáng kể so với trước đây. Lượng rác thải của Tokyo hiện là 2,7 triệu tấn, bằng gần một nửa so với kỉ lục 4,9 triệu tấn vào năm 1989./.
