Sau cuộc tổng tuyển cử bầu quốc hội liên bang đầy sóng gió vào tháng 9/2017, mà phải hơn nửa năm sau một chính phủ đại liên minh mới có thể thành lập, chính trường Đức lại đứng trước một cuộc khủng hoảng mới khi kết quả cuộc bầu cử nghị viện bang Hessen cho thấy uy tín của các đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) và đảng Dân chủ Xã hội (SPD) đã sụt giảm nghiêm trọng tới mức nào.
Tại bang Hessen, với việc chỉ giành được 27% phiếu bầu, CDU mất tới 11,3% số phiếu so với cuộc bầu cử năm 2013. Tương tự, SPD cũng mất tới 10,9% số phiếu, chỉ còn lại 19,8% phiếu bầu. Tổng cộng, hai trong số ba đảng tham gia chính phủ đại liên minh ở cấp liên bang đã bị mất tới 22,2% phiếu bầu ở bang Hessen.
Bà Merkel đã quyết định rút khỏi cuộc chạy đua vào chiếc ghế Chủ tịch CDU, vị trí mà bà đã nắm giữ liên tục 18 năm qua
Kết quả đáng thất vọng này đến chỉ 2 tuần sau một thất bại khác của chính phủ đại liên minh trong cuộc bầu cử bang Bayern, khi đảng Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo (CSU), đảng chị em với CDU và chỉ hoạt động tại Bayern, mất tới 10,5% số phiếu bầu, trong khi SPD cũng mất đúng 10,9% phiếu.
Cuộc bầu cử ở bang Hessen được ví như một thước đo đối với nền chính trị ở thủ đô Berlin, và thất bại của cả CDU lẫn SPD khiến uy tín của chính phủ đại liên minh và cá nhân Thủ tướng Angela Merkel vốn dĩ đã thấp nay càng bị sứt mẻ.
Vì điều này, bà Merkel đã quyết định rút khỏi cuộc chạy đua vào chiếc ghế Chủ tịch CDU, vị trí mà bà đã nắm giữ liên tục 18 năm qua, tại đại hội của đảng tổ chức ở thành phố Hamburg vào tháng 12 tới. Nhiệm vụ của CDU là tìm kiếm một vị chủ tịch mới.
Trước mắt, bà Merkel tuyên bố chỉ rút lui hoàn toàn sau khi hoàn thành nhiệm kỳ Thủ tướng thứ tư liên tiếp vào năm 2021. Mặc dù luật pháp Đức không bắt buộc thủ tướng phải là người đứng đầu một đảng phái chính trị nào đó, nhưng theo truyền thống, đây được coi là chìa khóa thành công cho bất kỳ cá nhân hay đảng phái nào trong lịch sử nước Đức.
Bản thân Chủ tịch SPD Andrea Nahles cũng đã lên tiếng gây sức ép đối với bà Merkel trên cương vị người đứng đầu chính phủ, với mong muốn có được một chính phủ mạnh và ổn định, nhận được sự ủng hộ tối đa của các nghị sỹ Quốc hội Liên bang – ít nhất trong phạm vi đại liên minh.
Mặc dù luật pháp Đức không bắt buộc thủ tướng phải là người đứng đầu một đảng phái chính trị nào đó, nhưng theo truyền thống, đây được coi là chìa khóa thành công cho bất kỳ cá nhân hay đảng phái nào trong lịch sử nước Đức.
Trong trường hợp không tìm được tiếng nói chung dẫn đến chính phủ sụp đổ, bà Merkel có thể phải kết thúc sớm nhiệm kỳ thủ tướng. Rõ ràng, đây cũng là cơ hội mà SPD có thể tận dụng để tìm kiếm vị thế tốt hơn trong chính phủ, bất chấp uy tín của đảng này trên chính trường Đức cũng đang lao dốc không phanh. Mặc dù Chủ tịch Nahles không ủng hộ một giải pháp “độc lập,” song nhiều đảng viên SPD đang đòi hỏi một đường lối rõ ràng hơn, với việc rời bỏ chính phủ đại liên minh để trở thành một đảng độc lập.
Đây được cho là con đường tốt nhất có thể giúp SPD tìm lại ánh hào quang xưa, sau một thời gian quá dài bị cái bóng của CDU che phủ.
Một nhân tố đáng lưu ý, là đảng Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) đã giành thêm 9% để đạt tỷ lệ phiếu bầu 13,1% và có mặt tại nghị viện bang Hessen. Đây là bang cuối cùng mà đảng theo đường lối thiên hữu có nhiều biểu hiện cực hữu này giành được ghế tại nghị viện, đồng nghĩa với việc AfD đã có mặt tại cơ quan lập pháp của toàn bộ 16 bang của nước Đức, tại Quốc hội Liên bang Đức cũng như tại Nghị viện châu Âu.
Như một hệ quả tất yếu, AfD sẽ đào sâu hơn nữa những chia rẽ trong xã hội Đức, đặc biệt trước những vấn đề nóng bỏng như cực đoan và bài ngoại. Nước Đức vốn đang chìm trong cuộc khủng hoảng người di cư, và sự lớn mạnh thần tốc của AfD càng có nguy cơ khiến xã hội bất ổn.
Như một hệ quả tất yếu, AfD sẽ đào sâu hơn nữa những chia rẽ trong xã hội Đức, đặc biệt trước những vấn đề nóng bỏng như cực đoan và bài ngoại.
Trái ngược với xu thế tụt dốc thê thảm của CDU, CSU và SPD, đảng Xanh lại giành chiến thắng ngoạn mục trong hai cuộc bầu cử cấp bang vừa qua.
Tại bang Bayern, đảng theo đuổi các mục tiêu bảo vệ môi trường, sinh thái và có thái độ chống phân biệt chủng tộc này giành 17,5% phiếu, tăng 8,9% so với năm 2013. Còn tại bang Hessen, đảng này vươn lên ngang hàng với SPD, tăng 8,7% phiếu bầu so với bốn năm trước.
Xu thế bảo vệ môi trường đang lan tỏa khắp nước Đức, với việc các thành phố lần lượt thông qua luật cấm lưu thông xe ôtô sử dụng nhiên liệu diesel, cũng như theo đuổi việc từ bỏ điện than và điện hạt nhân, điều này có vai trò không nhỏ của đảng Xanh. Đóng góp của đảng này đã được cử tri ghi nhận.
Trên thực tế, tình trạng bấp bênh của chính trường Đức đã xuất hiện kể từ sau khi nổ ra cuộc khủng hoảng người di cư ở châu Âu vào năm 2015, mà nước Đức với quyết định mở cửa của Thủ tướng Angela Merkel là tâm điểm.
Sự chia rẽ được phản ánh rõ qua kết quả cuộc tổng tuyển cử bầu quốc hội liên bang hồi tháng 9/2017, quá trình đàm phán thành lập cũng như vận hành của chính phủ, và mới nhất là kết quả bầu cử nghị viện các bang Bayern và Hessen.
Nhưng chưa dừng lại ở đó, chính trường Đức dự báo sẽ còn gặp nhiều “giông bão” trong năm 2019, khi cuộc bầu cử nghị viện châu Âu, cũng như nghị viện các bang Brandenburg, Sachsen và Thüringen diễn ra./.
