Trung tâm tài chính London không lớn, có chu vi hơn 1 dặm vuông (2,59km2). Dạo bước trong đó, vừa có thể thấy di chỉ của thời kỳ La Mã cổ đại, vừa có các tòa nhà cao tầng hiện đại nối tiếp san sát nhau, cảm giác bề dày lịch sử khiến cho mọi người cảm nhận sâu sắc được rằng trung tâm tài chính này “không phải được xây dựng trong một ngày.”
Khi cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 diễn ra tồi tệ nhất, nhiều người dân phẫn nộ tập trung ở trung tâm tài chính London, công khai lên án chỉ trích trung tâm tài chính này là thủ phạm cầm đầu gây ra khủng hoảng, làm cho các nhân sỹ giới tài chính có những lúc không dám mặc âu phục và đi giày da để đi ra ngoài.
Tuy nhiên, Trung tâm Tài chính London đã vượt qua khủng hoảng tài chính này, tồn tại ngoan cường, nhưng hiện nay lại đứng trước một bước ngoặt lịch sử.
Thủ tướng Anh Theresa May ngày 17/1 vừa qua đã có bài phát biểu quan trọng nhất từ khi nhậm chức thủ tướng, lần đầu tiên trình bày lộ trình “Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) – Brexit,” trong vấn đề “2 chọn 1” – thị trường chung châu Âu và kiểm soát di dân, Anh đã lựa chọn kiểm soát di dân. Vào trước cuối tháng 3/2017, Anh sẽ bắt đầu hành trình “Brexit cứng.”
Trung tâm Tài chính London đã vượt qua khủng hoảng tài chính năm 2008, tồn tại ngoan cường, nhưng hiện nay lại đứng trước một bước ngoặt lịch sử.
Bên lo lắng nhất chính là Trung tâm Tài chính London. Tháng 10/2016 sau khi Thủ tướng Theresa May đưa ra tín hiệu “Brexit cứng” trong cuộc họp thường niên của đảng Bảo thủ, đồng bảng Anh đã giảm giá mạnh, Trung tâm Tài chính London vô cùng lo lắng.
Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond nhanh chóng đến trung tâm tài chính để làm yên lòng họ, và cho biết sẽ có bố trí về vấn đề thị trường chung.
Tháng 12/2016, Bộ trưởng phụ trách Brexit David Davis còn cho biết Anh sẽ xem xét thông qua phương thức trả phí để ở lại thị trường chung. Các nhân vật chủ chốt của chính phủ nhiều lần tỏ thái độ mơ hồ về thị trường chung, cố gắng tránh làm cho trung tâm tài chính hoang mang.
Bà Theresa May xác nhận ngày thứ hai sau khi diễn ra “Brexit cứng,” hai ngân hàng lớn là Ngân hàng HSBC và Ngân hàng UBS đều tuyên bố sẽ xem xét bố trí chuyển 1.000 nhân viên đang làm việc ở London sang lục địa châu Âu, để đối phó với rủi ro Brexit.
Trước đó, các ngân hàng của Mỹ là JP Morgan Chase, Goldman Sachs… cũng từng bày tỏ sẽ cắt giảm nhân viên ở London. Trong thời gian này, phương tiện truyền thông của Anh phát huy một cách đầy đủ khả năng ngôn ngữ của họ, không ngại lấy dụng ý xấu nhất để dự đoán viễn cảnh của trung tâm tài chính London, đồng thời kèm theo các tiêu đề “nổi bật” “Địa vị trung tâm tài chính London đang rất nguy hiểm,” “Lục địa châu Âu đã cướp mất địa vị của Trung tâm Tài chính London,” “Cuộc tháo chạy lớn của ngành tài chính London”…
Rất nhiều thành phố khác của châu Âu như Frankfurt, Paris, Dublin, Luxembourg, Amsterdam đều muốn thay thế London để trở thành trung tâm tài chính của châu Âu, bắt đầu cuộc cạnh tranh trung tâm tài chính châu Âu mới, trong đó Frankfurt và Paris là hai thành phố hô hào cao nhất.
Ba nước lớn của châu Âu là Anh, Pháp, Đức từ trước đến nay luôn vừa hữu nghị vừa cạnh tranh, tuy nhiên từ lâu nay London luôn được coi là trung tâm tài chính lớn nhất của châu Âu và thế giới, đây là ưu thế mà các thành phố châu Âu khác không thể so sánh được.
Một là, London có ưu thế rất lớn về quy mô ngành nghề. London có hơn 500 ngân hàng, tương đương với số lượng ngân hàng của Frankfurt và Paris, khoản vay của ngân hàng đa quốc gia chiếm 18% toàn cầu, sản phẩm phái sinh lãi suất ở thị trường phi tập trung chiếm 46% toàn cầu; London là thị trường giao dịch bằng đồng USD lớn nhất ở bên ngoài nước Mỹ, lượng giao dịch ngoại hối bình quân mỗi ngày là 2000 tỷ USD, chiếm 40% toàn cầu; London là ông trùm của ngành bảo hiểm châu Âu, tập trung 20 công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm lớn hàng đầu thế giới, có các công ty bảo hiểm lâu đời; Sở giao dịch chứng khoán London đứng đầu trong giá trị thị trường châu Âu, Sở giao dịch chứng khoán Frankfurt đứng thứ 3 châu Âu, Sở giao dịch chứng khoán Paris sau năm 2000 hợp nhất với Sở giao dịch Amsterdam, Lisbon và Brussels thành sở giao dịch liên châu Âu đã đứng thứ 2 châu Âu.
Một nhân viên làm việc ở Trung tâm Tài chính London nói đùa rằng không cần phải nhớ những con số thống kê phức tạp này, chỉ cần nhớ London chuyên thực hiện giao dịch tài chính được gọi là thành phố tài chính (city), Frankfurt được gọi là quận tài chính (district), Bắc Kinh được gọi là phố tài chính (street), còn Paris căn bản không có khu vực chuyên thực hiện giao dịch tài chính. Cho nên tuyên bố “Paris thay thế London trở thành trung tâm tài chính châu Âu” chẳng qua chỉ hành động của Tổng thống Pháp Francois Hollande để cứu vãn tỷ lệ ủng hộ của mình mà coi đó như là hy vọng duy nhất.
Hai là, Anh có ưu thế rõ rệt về môi trường pháp luật. Anh có thể chế pháp luật hoàn thiện, thuộc thông luật (Common Law), tuân theo thông lệ phán quyết, rất coi trọng việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cổ đông và người đầu tư, có thể thích ứng hơn với hiện thực tài chính thay đổi nhanh chóng. Còn Đức và Pháp thuộc hệ thống dân luật (Civil Law), chỉ có thể dựa theo một cách rập khuôn bộ luật.
Theo Báo cáo thương mại toàn cầu của Ngân hàng Thế giới (WB), Anh đứng thứ 4 thế giới về bảo vệ pháp lý cổ đông, Pháp và Đức lần lượt đứng thứ 29 và 49 thế giới, Anh còn có thể chế giám sát quản lý tài chính chặt chẽ và linh hoạt. Trong quá trình thúc đẩy ngành tài chính London phát triển, Chính phủ Anh áp dụng mô hình quản lý tương đối ôn hòa, rất coi trọng sự điều tiết trao đổi giữa các doanh nghiệp và cơ quan quản lý, vừa hạ thấp giá thành quản lý, vừa điều động có hiệu quả tính tích cực của doanh nghiệp.
Ba là, Anh luôn dẫn đầu về dịch vụ kinh doanh. London có quần thể dịch vụ tài chính quốc tế đứng đầu thế giới, hội tụ nhiều nhân tài về tài chính. Giáo dục kinh tế tài chính của Anh cũng dẫn đầu lục địa châu Âu, trong năm dự án thạc sỹ tài chính hàng đầu của châu Âu thì Anh có bốn dự án.
Thuế suất công ty của Anh thấp hơn: thuế suất công ty của London là 20%, thấp hơn 20,5% của Frankfurt và 33,3% của Paris. Trong xếp hạng môi trường kinh doanh về nộp thuế, Anh đứng thứ 15 thế giới, còn Đức đứng thứ 72 và Pháp đứng thứ 87.
Luật việc làm của Anh cũng linh hoạt hơn, những ngành nghề có tính chu kỳ có thể thuê hoặc sa thải nhân viên một cách linh hoạt, tính thanh khoản của sức lao động rất mạnh mẽ, rất thích hợp với ngành tài chính. Rất nhiều thanh niên ở Paris di cư đến London làm việc, hiện nay đã có gần 500.000 người Pháp sinh sống ở London, có người nói đùa rằng London đã trở thành một trong năm thành phố lớn của Pháp.
Bốn là, London được thiên nhiên ưu đãi về ưu thế vị trí. Được coi là trung tâm giao dịch ngoại hối, múi giờ của London ở giữa múi giờ 24 tiếng, là thời điểm sôi nổi các thị trường lớn trên thế giới cùng giao dịch, London kết nối liền mạch với thị trường của châu Á và Mỹ, có ưu thế múi giờ lớn hơn Hong Kong và New York, còn Frankfurt và Paris tuy chỉ kém 1 tiếng, nhưng đối với nhân viên giao dịch “coi thời gian là tiền bạc” khoảng thời gian này đã khác nhau một trời một vực. Ngoài ra, tiếng Anh được coi là ngôn ngữ thông dụng trong giới tài chính cũng trao cho London địa vị đặc thù.
Cho dù trung tâm tài chính London có ưu thế rất lớn, nhưng “Brexit cứng” có thể lay động địa vị đứng đầu thế giới của trung tâm tài chính London. Trung tâm tài chính London sẽ đi về đâu, mấu chốt phải xem xét động thái trên ba mặt sau:
Giấy thông hành của EU
Cơ quan tài chính đăng ký ở các nước EU có thể nhận được “giấy thông hành,” tiếp đến triển khai nghiệp vụ tài chính trên toàn EU. Hiện nay, có khoảng 5.500 công ty đăng ký ở Anh dựa vào giấy thông hành của EU để cung cấp cho ngành tài chính Anh.
Nếu “Brexit cứng” khiến cho những công ty trên mất đi “giấy thông hành,” hậu quả sẽ không thể tưởng tượng, là một đòn tấn công chí mạng đối với trung tâm tài chính London. Vì liên quan đến vận mệnh và tiền đồ của trung tâm tài chính, đàm phán Anh-EU xoay quanh “giấy thông hành của EU” sau này sẽ không tránh khỏi việc xảy ra một cuộc đàm phán đầy khó khăn.
Một nhân viên làm việc ở trung tâm tài chính London cho rằng đàm phán sẽ rất khó khăn, việc EU muốn trừng phạt Anh về chính trị, điều thuận tiện nhất là dựa vào “giấy thông hành của EU” để gây sức ép với Anh, buộc Anh phải nhượng bộ trên các phương diện như di dân, thương mại, trợ cấp tài chính, nếu không sẽ làm cho ngành tài chính Anh phải trả cái giá nặng nề. Đồng thời, không ít thành phố trên lục địa châu Âu muốn nhân cơ hội này để tranh giành nghiệp vụ tài chính của London, cũng sẽ cứng rắn hơn trong vấn đề “giấy thông hành.”
Trung tâm thanh toán của Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone)
Hiện nay, London là trung tâm thanh toán bằng đồng euro lớn nhất thế giới, đang kiểm soát 70% giao dịch có liên quan đến đồng euro. Ngân hàng trung ương châu Âu đã sớm có tâm lý bất mãn về vấn đề này, từng ra lệnh cấm các nước ngoài Eurozone tiến hành nghiệp vụ thanh toán bằng đồng euro, Anh không phục quyết định này của Eurozone, kiện lên Tòa án châu Âu, và vào năm 2015 đã thắng trong vụ kiện về nghiệp vụ thanh toán.
Lần này Anh trưng cầu ý dân rời khỏi EU, Ủy ban châu Âu theo tình thế xem xét lại việc giải quyết vấn đề thanh toán bằng đồng euro, có thể sẽ có thay đổi về pháp quy, trao quyền cho Ngân hàng trung ương châu Âu kiểm soát nghiêm ngặt đối với nghiệp vụ thanh toán bằng đồng euro, hạn chế các nước bên ngoài EU tham gia nghiệp vụ thanh toán bằng đồng euro. Pháp quy như vậy được ban hành, lượng lớn nghiệp vụ thanh toán bằng đồng euro chắc chắn sẽ rút từ London sang thành phố của các nước EU.
Tự do đi lại
“Sự tự do đi lại” của nguồn vốn và nhân viên là nguyên tắc cơ bản của EU, tham gia nghiệp vụ tài chính trong EU có thể được hưởng miễn thuế, nhân viên làm nghề tài chính cũng có thể tự do luân phiên.
Sau sự kiện Brexit, ưu đãi miễn thuế của nghiệp vụ tài chính cũng như tính thanh khoản của nhân viên hành nghề của Anh đều bị ảnh hưởng. Hiện nay, Chính phủ Anh đang tích cực chuẩn bị đàm phán rời khỏi EU, làm giảm ảnh hưởng tiêu cực của “Brexit cứng” đối với ngành tài chính.
Về đối nội, tập trung sử dụng tốt tính tự chủ chính sách sau khi rời khỏi EU, thông qua chính sách tài chính và chính sách tiền tệ tích cực, thúc đẩy sự chuyển đổi mô hình kinh tế của Anh, xây dựng khu vực miễn thuế quốc tế.
Về đối ngoại, khởi xướng toàn cầu hóa kinh tế và thương mại tự do, tăng cường hợp tác với các nền kinh tế chủ yếu trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc, chuẩn bị xây dựng mạng lưới thương mại tự do mới. Chính phủ Anh cho rằng bảo đảm sự mở cửa của thị trường tài chính và chính sách thu thuế thấp có thể bảo vệ một cách hiệu quả địa vị trung tâm tài chính London.
Cho dù đàm phán Anh-EU vẫn có rất nhiều tính không xác định, địa vị của London với tư cách là trung tâm tài chính của châu Âu chắc chắc sẽ yếu đi, bố cục tài chính của châu Âu trong tương lai rất có thể phát triển theo hướng “nhiều trung tâm.” Tuy nhiên London cho dù suy yếu nhưng vẫn mạnh mẽ hơn các thành phố khác, vẫn là “trung tâm tập hợp và phân tán nghiệp vụ tài chính.”
London cho dù suy yếu nhưng vẫn mạnh mẽ hơn các thành phố khác, vẫn là “trung tâm tập hợp và phân tán nghiệp vụ tài chính”
Tuy nhiên, Frankfurt được coi là trụ sở chính của ngân hàng trung ương châu Âu, được hưởng ưu thế chính sách của Eurozone, có hy vọng trở thành trung tâm thanh toán bằng đồng euro mới. Paris là thành phố quản lý tài sản lớn nhất châu Âu, có ưu thế về quản lý tài sản, phát hành trái phiếu, có thể trở thành trung tâm quản lý tài sản của châu Âu.
Các thành phố tài chính khác của châu Âu cũng có thể dựa vào đặc điểm của mình để hưởng lợi ích từ nghiệp vụ tài chính London, Dublin có thể trở thành trung tâm nghiệp vụ kế toán của châu Âu, Luxembourg trở thành trung tâm ngân sách, ủy thác của châu Âu, Amsterdam trở thành trung tâm quản lý thương mại và đầu tư kiểm soát chứng khoán.
Việc nghiệp vụ tài chính London bị chia sẻ với các thành phố khác của châu Âu là một quá trình phức tạp và kéo dài. Một mặt điều này được quyết định bởi bố trí thỏa thuận đạt được sau đàm phán song phương Anh-EU, rất nhiều cơ quan tài chính của London sẽ dựa vào đó “chờ giá cao mới bán;” mặt khác sự phát triển của tình hình EU biến hóa khôn lường, năm 2017 các nước quan trọng của EU như Đức, Pháp, Hà Lan đều sẽ tổ chức bầu cử, thế lực chủ nghĩa dân túy của nhiều nước đang nổi lên, tiếng nói bài ngoại phản đối toàn cầu hóa, phản đối di dân vẫn đang tăng lên, bầu không khí xã hội tổng thể của EU có xu thế bảo thủ hơn. Vì vậy, các cơ quan tài chính cũng phải xem xét khi lựa chọn “rời Anh đến EU”./.
