Nằm trong tứ giác động lực phát triển của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Cà Mau có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển đa dạng các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực thủy sản. Tuy nhiên, ảnh hưởng hạn hán và đặc biệt là từ đại dịch COVID-19 đã khiến cho ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Để vực dậy ngành này, tỉnh Cà Mau đã triển khai nhiều giải pháp nhằm gỡ khó cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đang gặp khó khăn, đồng thời nỗ lực tận dụng tiềm năng, tạo môi trường thân thiện để thu hút các nhà đầu tư.
Cà Mau từ lâu đã được xem là ‘vựa tôm của cả nước’ khi chiếm khoảng 40% diện tích nuôi, với khoảng 70% dân số sống bằng nghề nuôi và khai thác thủy sản. Thế nhưng, ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 đã khiến cho giá tôm liên tục giảm mạnh, kéo dài đã khiến cho ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương đối mặt với nhiều khó khăn.
Khó khăn chưa có tiền lệ
Dịch COVID-19 đã khiến nền kinh tế tại nhiều quốc gia – vốn là thị trường truyền thống của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tôm tỉnh Cà Mau – bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lao đao, hàng trăm ngàn hộ nông dân nuôi tôm rơi vào hoàn cảnh khó khăn, ảnh hưởng lớn đến mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội trong năm 2020 của địa phương.
Trên địa bàn tỉnh Cà Mau có 29 doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản, với 39 nhà máy, tổng công suất 185.000 tấn/năm. Trong quý 1/2020, sản lượng tôm chế biến đạt hơn 26.400 tấn, tăng 11,3% so với cùng kỳ, nhưng sản lượng xuất khẩu thủy sản chỉ đạt 15.590 tấn, giảm 12%; kim ngạch xuất khẩu giảm gần 18%. Kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường chủ yếu của tỉnh giảm; trong đó, lượng hàng xuất khẩu sang thị trường Mỹ giảm hơn 66%, Trung Quốc giảm 58%, Nga giảm 37%… Điều đó đã khiến lượng hàng tồn kho và lưu kho của các doanh nghiệp chế biến khoảng 17.000 tấn. Theo đó, lưu kho khoảng 6.000 tấn, chiếm tỷ trọng khoảng 70-75% sức chứa của các kho trên địa bàn tỉnh.
Đến nay, các doanh nghiệp vẫn duy trì hoạt động sản xuất để tiêu thụ nguồn nguyên liệu cho nông dân và giải quyết việc làm cho công nhân. Tuy nhiên, nếu dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn hơn về thị trường xuất khẩu, kho lưu trữ hàng hóa, nguồn vốn và lao động…
Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu thủy sản Năm Căn Ngô Minh Hiển thông tin: “So với cùng kỳ năm 2019, liên tục trong những tháng đầu năm nay mức xuất khẩu của công ty đã giảm hơn 20%, bên cạnh đó, các đơn hàng cũng đã giảm hơn 50%.”
Tại cuộc họp bàn về giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản vừa được Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau tổ chức, đại diện các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản lớn trên địa bàn đã trình bày nhiều khó khăn vướng mắc mà các đơn vị gặp phải từ khi xảy ra dịch bệnh COVID-19 đến nay. Thực tế số đơn hàng đã giảm trên 50% và lượng hàng tồn kho chiếm rất lớn. Nhiều doanh nghiệp bày tỏ lo ngại, nếu tình trạng này cứ kéo dài thì việc duy trì sản xuất là hết sức khó khăn.
Khó lại chồng khó khi so với cùng kỳ năm trước, giá tôm năm nay giảm sâu và kéo dài chưa từng có tiền lệ
Khó lại chồng khó khi so với cùng kỳ năm trước, giá tôm năm nay giảm sâu và kéo dài chưa từng có tiền lệ. Mặc dù hiện tại giá có nhích lên nhẹ nhưng vẫn còn khá thấp. Giá tôm bình quân chung của tỉnh, tôm sú loại 20 con/kg hiện có giá bình quân khoảng 170.000 đồng/kg; loại 30 con/kg có giá bình quân khoảng 140.000 đồng/kg. Tôm thẻ giá dao động từ 79.000-90.000 đồng/kg, tùy loại hình nuôi.
Ông Huỳnh Chí Linh, nông dân tại huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau chia sẻ giá tôm hiện nay đã nhích lên nhưng vẫn ở mức thấp so với những năm trước. Giá tôm tụt giảm mạnh và kéo dài đã khiến cho người nuôi tôm gặp khó khăn để tái đầu tư. Bên cạnh đó, khó khăn khác nữa của nông dân chính là tình trạng nắng nóng kéo dài có thể sẽ kéo theo tình trạng dịch bệnh trên tôm.
Nhiều nút thắt
Ông Ngô Minh Hiển, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu thủy sản Năm Căn thông tin thêm: “Trước khó khăn chung, mặc dù Hiệp hội Thủy sản tỉnh Cà Mau, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Cà Mau cũng đã có động thái nhưng chưa giải quyết được những vấn đề mà doanh nghiệp đặt ra. Theo đó phải kể đến như việc các ngân hàng thương mại chỉ giảm lãi suất huy động chứ không giảm lãi suất cho vay; hạn mức cho vay mới chưa ban hành; dẫn đến hoạt động của công ty hiện nay chủ yếu là cầm chừng. So với cùng kỳ, mức xuất khẩu giảm hơn 20%, các đơn hàng giảm hơn 50%.
Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tại địa phương cũng cho biết Ngân hàng Nhà nước triển khai Thông tư 01/2020/TT-NHNN, ngày 13/3/2020 về khoanh nợ, giãn nợ, giảm lãi… là giải pháp đúng nhưng chưa thật sự trúng trọng tâm để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp. Bởi, điều các doanh nghiệp cần hiện nay chính là đồng vốn mới để khôi phục sản xuất, thu mua hàng thủy sản. Với tình hình dịch COVID-19, nếu không có vốn thu mua, dân sẽ treo đầm, khi hết dịch sẽ không có hàng để cung ứng.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh tỉnh Cà Mau chỉ đạo các tổ chức tín dụng khẩn trương triển khai thực hiện việc hỗ trợ như: cơ cấu lại thời hạn trả nợ, xem xét miễn giảm lãi vay, giữ nguyên nhóm nợ, giảm phí… cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 đến hoạt động sản xuất, kinh doanh theo chỉ đạo của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tại Thông tư số 0l/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020 và Chỉ thị số 02/CT-NHNN ngày 31/3/2020.
Giám đốc Ngân hàng Nhà nước tỉnh Cà Mau Trần Quốc Khởi cho biết: “Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ từ nguồn của Chính phủ. Do vậy, chỉ có thể áp dụng một số biện pháp như giảm lãi suất, kéo giãn nợ… Khó khăn là phải đợi các ngân hàng ban hành quy chế nội bộ. Chúng tôi chấp nhận chủ trương nhưng phải chờ đợi triển khai các bước tiếp theo để góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cũng như tạo điều kiện cho doanh đứng vững trong điều kiện dịch bệnh.”
Về vấn đề này, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử chia sẻ chủ trương đã có nhưng việc cụ thể hóa chính sách còn chậm. Các hội sở ngân hàng cần ban hành quy chế nội bộ từng hệ thống ngân hàng, chỉ đạo các chi nhánh sát cánh với doanh nghiệp để giải quyết đúng vướng mắc của các doanh nghiệp.
“Để duy trì sản xuất một cách ổn định, hiệu quả trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp cần minh bạch thông tin thu mua để nông dân nắm bắt, tránh tình trạng thương lái thu mua ép giá, gây ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của người nông dân. Bởi hơn ai hết, các doanh nghiệp cần thấy rõ vai trò của người nông dân, một khi nông dân đã không có điều kiện để đầu tư vào việc tái sản xuất thì người gặp khó đầu tiên là các doanh nghiệp. Do đó, các doanh nghiệp cần cung cấp đầy đủ thông tin, năng lực chế biến đối với ngân hàng để tạo đủ niềm tin, cùng nhau gỡ khó trong điều kiện dịch bệnh này,” Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử phân tích.
Trước thực tế trên, vừa qua, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau đã có công văn chỉ đạo Sở Công Thương; Sở Kế hoạch và Đầu tư; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh tỉnh về việc cho vay vốn để thu mua nguyên liệu tạm trữ của doanh nghiệp. Đồng thời, yêu cầu Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh tỉnh Cà Mau khẩn trương rà soát các cơ chế, chính sách hỗ trợ của Trung ương về tín dụng, đặc biệt là cho vay mới hoặc tăng hạn mức cho vay đối với các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, nhằm khôi phục, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau chỉ đạo các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh khẩn trương thực hiện việc cho vay đối với các doanh nghiệp, trong đó, tập trung ưu tiên cho các doanh nghiệp thu mua nguyên liệu thủy sản tạm trữ, nhằm tiêu thụ nguồn nguyên liệu nuôi trồng, đánh bắt của người dân và giải quyết công ăn việc làm cho công nhân, góp phần ổn định kinh tế-xã hội của tỉnh.
Tạo chuyển biến mạnh trong thu hút đầu tư
Là một trong bốn mũi nhọn “Tứ giác động lực” phát triển của Đồng bằng sông Cửu Long, Cà Mau được đánh giá là địa phương có nhiều tiềm năng lợi thế để phát triển. Tuy nhiên, bước vào năm 2020, do ảnh hưởng hạn hán và đặc biệt là dịch COVID-19, tỉnh Cà Mau đang triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là lĩnh vực thủy sản, để tạo chuyển biến mạnh mẽ nhằm thu hút đầu tư hiệu quả.
Đồng hành cùng doanh nghiệp
Thực tế là ngay khi trong tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, tỉnh Cà Mau đã chủ động gỡ khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản với những giải pháp cụ thể, để ngay khi thị trường thế giới mở cửa bình thường thì các doanh nghiệp này đã có đủ điều kiện để bứt phá thành công.
Để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau đã chỉ đạo cơ quan chức năng thực hiện gia hạn nộp thuế, tiền thuê đất đối với hơn 400 doanh nghiệp với tổng số tiền gần 33 tỷ đồng. Ngành ngân hàng đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm phí và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.
Các ngân hàng thương mại chi nhánh tại Cà Mau đã hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho 1.630 khách hàng (bao gồm các cá nhân, hộ gia đình, hộ kinh doanh, doanh nghiệp,…) với tổng số dư nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay và giữ nguyên nhóm nợ hơn 524 tỷ đồng. Dư nợ cho vay đối với các doanh nghiệp thủy sản bị ảnh hưởng dịch COVID-19 là 651 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng đã rà soát cắt giảm thủ tục hành chính và chi phí cho doanh nghiệp. Sở Tài chính Cà Mau cũng đã rà soát đánh giá lại các quy định về phí, lệ phí và tham mưu Ủy ban Nhân dân tỉnh trình Hội đồng Nhân dân ban hành quy định liên quan đến phí, lệ phí.
Ngoài ra, tỉnh Cà Mau còn chú trọng đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu khi dịch bệnh được kiểm soát và tận dụng triệt để từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA) để thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa, gia tăng giá trị kim xuất khẩu của tỉnh.
Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau yêu cầu các ngành, đơn vị thống kê nhanh khó khăn của doanh nghiệp trong việc phòng, chống dịch để báo cáo Ban Chỉ đạo tỉnh xem xét, giải quyết kịp thời. Sở Công Thương làm đầu mối hướng dẫn doanh nghiệp cung cấp thông tin phục vụ chỉ đạo điều hành của tỉnh: công suất thiết kế, hàng tồn kho, số lượng công nhân, giá mua nguyên liệu, sản lượng hợp đồng đã ký, đăng ký tạm trữ, năng suất sản lượng năm trước và đồng thời dự báo cho cả năm nay; ngành nông nghiệp thống kê lại diện tích, số lượng, năng suất nuôi tôm trong dân năm trước và dự báo tình hình năm nay; giá cả thu mua tôm của các đại lý, doanh nghiệp trong dân hiện nay… Đây là những cơ sở dữ liệu quan trọng để tỉnh tháo gỡ khó khăn cho ngành xuất khẩu thủy sản thời gian tới.
Cà Mau có gần 150.000 hộ nuôi tôm, 20.000 công nhân đang tham gia sản xuất trong các nhà máy chế biến thủy sản
Theo ngành chuyên môn, việc giá tôm sụt giảm chưa có tiền lệ như vừa qua sẽ ảnh hưởng một cách nghiêm trọng và quy mô lớn đối với “vựa tôm của cả nước,” bởi Cà Mau có gần 150.000 hộ nuôi tôm, 20.000 công nhân đang tham gia sản xuất trong các nhà máy chế biến thủy sản.
Về vấn đề này, ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cà Mau cho rằng đây là bài toán cần tháo gỡ ngay, đồng thời khuyến cáo người dân không nóng vội thu hoạch những ao chưa đến thời điểm thu hoạch.
“Bên cạnh đưa ra những dự báo cần thiết, Sở đã chủ động nắm bắt tình hình, liên hệ thường xuyên với doanh nghiệp, từ đó, trao đổi tình hình sản xuất, giá cả với cơ sở, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Sở đã kiến nghị Tổng cục Thủy sản có cơ chế đặc biệt với ngành hàng tôm, đề xuất gói hỗ trợ, thậm chí không lãi suất để doanh nghiệp thu mua dự trữ tôm,” ông Bằng chia sẻ.
Ông Bằng cũng cho biết thêm trong những tháng còn lại của năm 2020, ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau sẽ tập trung tái cấu trúc, tái cơ cấu kinh tế theo ngành, lĩnh vực, sản phẩm; tập trung sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là mặt hàng thủy sản (nhất là kế hoạch đầu tư, phát triển của ngành tôm) theo hướng sản xuất ứng dụng công nghệ cao, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, chú trọng hình thành các liên kết theo chuỗi hiệu quả và bền vững, nâng cao giá trị gia tăng, gắn với thị trường, phát triển công nghiệp chế biến làm nền tảng để thúc đẩy sản xuất, giải quyết việc làm cho người dân…
Tập trung vào 3 đột phá chiến lược
Theo Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau, nửa đầu quý 2/2020, giá trị kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt hơn 195 triệu USD bằng 16,3% kế hoạch, giảm 20% so cùng kỳ năm 2019; trong đó, xuất khẩu thủy sản ước đạt 188,6 triệu USD, bằng 16,4% kế hoạch, giảm 20,2% so cùng kỳ…
Theo ông Nguyễn Văn Đô, Giám đốc Sở Công Thương Cà Mau, toàn tỉnh hiện có 29 nhà máy chế biến xuất khẩu thủy sản đang duy trì hoạt động. Nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản ở Cà Mau gặp khó khăn do hàng tồn kho nhiều, hạn chế về tài chính để thu mua tôm nguyên liệu phục vụ chế biến xuất khẩu, dẫn đến sản lượng tôm chế biến giảm. Tuy gặp nhiều khó khăn trong sản xuất, kinh doanh nhưng chưa có doanh nghiệp nào phải giải thể hoặc tạm ngưng hoạt động.
Dù thực tế còn nhiều khó khăn thách thức nhưng trước dự báo trong thời gian tới, tình hình kinh tế-xã hội sẽ khởi sắc do dịch COVID-19 đã được kiểm soát và tình trạng hạn hán sẽ kết thúc. Do đó, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nguyễn Tiến Hải đã yêu cầu các cấp, các ngành cần chủ động, mạnh mẽ, cụ thể trong thực hiện “mục tiêu kép.”
Tỉnh vừa quyết liệt phòng, chống, khống chế dịch, vừa tập trung tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, đảm bảo an sinh xã hội và đời sống người dân, qua đó, chủ động xây dựng kế hoạch công tác “hậu phòng chống dịch COVID-19” để đẩy nhanh tiến độ và hiệu quả công việc, đảm bảo hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ kinh tế-xã hội năm 2020.
Cụ thể, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau yêu cầu Ngân hàng Nhà nước tỉnh, Cục Thuế, Công ty Điện lực Cà Mau, Bảo hiểm xã hội tỉnh dựa trên kết quả đã đạt được trong triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, khẩn trương tiếp tục rà soát, chỉ đạo và hướng dẫn thực hiện hỗ trợ đảm bảo đầy đủ, đúng đối tượng được thụ hưởng.
Song song với đó, thủ trưởng các sở, ban, ngành tỉnh, Ủy ban Nhân dân các huyện, thành phố Cà Mau tích cực phối hợp với Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh tăng cường giải quyết, xử lý kịp thời, nhanh chóng những phản ánh, vướng mắc của các doanh nghiệp, nhà đầu tư đang hoạt động sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh, nhằm duy trì, đẩy mạnh khôi phục sản xuất, kinh doanh do ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19…
Ông Trương Đăng Khoa, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư cho biết để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tỉnh đã chủ động xây dựng các kịch bản, giải pháp để thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2020 trong bối cảnh tác động của dịch COVID-19 và ảnh hưởng của tình hình hạn hán.
Bên cạnh việc đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp gặp khó khăn sau những ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, tỉnh Cà Mau tập trung đẩy mạnh việc cải thiện và nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI, rút ngắn quy trình, thời gian thực hiện thủ tục cấp quyết định đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư… với quyết tâm đưa Cà Mau trở thành điểm đến lý tưởng cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước tìm đến đầu tư sau đại dịch.
Về vấn đề này, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau Nguyễn Tiến Hải khẳng định: “Cà Mau sẽ tiếp tục tập trung vào 3 đột phá chiến lược để thu hút đầu tư là đẩy mạnh đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực và cải cách thủ tục hành chính. Mục tiêu tỉnh đặt ra là làm thế nào rút ngắn đến mức thấp nhất thời gian, thủ tục để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp và người dân trong hoạt động sản xuất kinh doanh.”
Với những chính sách khuyến khích, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phục hồi sau ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, Cà Mau tin tưởng điều này không chỉ tạo ra trợ lực đủ lớn trong công tác thu hút các nhà đầu tư mà còn góp phần phát triển bền vững, toàn diện nền kinh tế-xã hội của địa phương trong tương lai./.
