Theo thống kê, các doanh nghiệp sản xuất ximăng trên địa bàn Thái Nguyên có năng lực sản xuất trên 3 triệu tấn/năm, trong đó tiêu thụ nội tỉnh khoảng hơn 1 triệu tấn/năm, còn lại cung cấp chủ yếu cho thị trường các tỉnh miền núi phía Bắc.Trong nhiều năm qua, hoạt động của các nhà máy ximăng trên địa bàn đóng góp đáng kể vào việc nâng cao giá trị sản xuất công nghiệp của địa phương, tạo ra thế mạnh nhất định trong ngành sản xuất vật liệu xây dựng của tỉnh. Song gần đây, trước sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường, ximăng có xuất xứ từ Thái Nguyên gặp không ít khó khăn, có thời điểm doanh nghiệp phải giảm công suất của nhà máy sản xuất. Vì vậy, các doanh nghiệp ximăng trên địa bàn Thái Nguyên đang tập trung thực hiện nhiều giải pháp để tạo thế mạnh trong sản xuất cũng như tiêu thụ mặt hàng này.Trong điều kiện kinh tế còn khó khăn hiện nay, để tồn tại, phát triển, tăng trưởng ổn định, đảm bảo việc làm, thu nhập cho người lao động, các doanh nghiệp sản xuất ximăng tại Thái Nguyên buộc phải thực hiện triệt để việc tái cơ cấu sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững thị trường truyền thống và từng bước mở rộng thị trường mới.
Áp dụng nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật
Tỉnh Thái Nguyên hiện có 5 doanh nghiệp sản xuất ximăng nhưng chỉ có 3 nhà máy ximăng của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên ximăng Quang Sơn thuộc Tổng công ty cổ phần xây dựng công nghiệp Việt Nam tại xã Quang Sơn, huyện Đồng Hỷ; Công ty cổ phần ximăng La Hiên VVMI-Tổng Công ty công nghiệp mỏ Việt Bắc TKV tại xã La Hiên huyện Võ Nhai và Công ty cổ phần ximăng Quán Triều VVMI (cùng thuộc Tổng công ty công nghiệp mỏ Việt Bắc TKV) tại Cụm công nghiệp An Khánh, xã An Khánh, huyện Đại Từ sử dụng công nghệ lò quay đang hoạt động.
Hai doanh nghiệp còn lại gồm: Công ty cổ phần ximăng Cao Ngạn và Nhà máy ximăng Lưu Xá thuộc Công ty cổ phần đầu tư và sản xuất Công nghiệp Thái Nguyên đã tạm dừng hoạt động nhà máy sản xuất ximăng bằng công nghệ lò đứng nhiều năm nay và chỉ còn duy trì hệ thống nghiền clinker, đồng thời, chuyển sang kinh doanh các sản phẩm gia tăng từ ximăng.
Tại Công ty cổ phần ximăng La Hiên VVMI, ngay sau những ngày phải điều chỉnh sản xuất do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, không khí lao động, sản xuất đã trở lại bình thường, các dây chuyền lò nung, nghiền clinker đã hoạt động đạt 100% công suất.
Ông Nguyễn Văn Dũng, Giám đốc công ty chia sẻ hiện nay, các sản phẩm của ximăng La Hiên đang cạnh tranh quyết liệt với nhiều các thương hiệu ximăng khác. Do vậy, thị phần tiêu thụ sản phẩm ximăng La Hiên đang bị xâm lấn mạnh bởi các doanh nghiệp cạnh tranh. Để tái cơ cấu sản xuất, cùng với việc sắp xếp lại lao động theo chỉ đạo của Tổng công ty công nghiệp mỏ Việt Bắc TKV, công ty tổ chức tốt mạng lưới tiếp thị, đại lý tiêu thụ, phân công chi tiết các khu vực quản lý, thường xuyên nắm bắt tình hình thị trường.
Đặc biệt, để giảm giá thành sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh, công ty đã tập trung cải tiến thiết bị để nâng cao năng suất một số thiết bị có suất tiêu hao điện năng lớn như: lắp đặt thêm một máy đập đá cấp 2 cho dây chuyền 2 với mục tiêu giảm cỡ hạt đá gia công, nâng cao được năng suất máy nghiền liệu sống dây chuyền 2 từ 130 tấn/giờ lên 155 tấn/giờ, tiết kiệm chi phí điện năng trên 2,5 kW/tấn bột liệu sống.
Trong công đoạn nghiền ximăng, công ty lắp đặt thêm một máy đập clinker cấp 2 cho máy nghiền ximăng DC1 giúp giảm cỡ hạt clinker, nâng cao được năng suất máy nghiền ximăng từ 55 tấn/giờ lên 75 tấn/giờ tiết kiệm chi phí điện năng 10kW/tấn ximăng bột. Đồng thời, công ty áp dụng sáng kiến thay đổi lại tỷ lệ phối bi trong máy nghiền ximăng dây chuyền 2, tăng cường bổ sung các loại bi có đường kính nhỏ D17-D25, giúp tăng năng suất máy nghiền ximăng P3 từ 130 tấn/giờ lên 155 tấn/giờ, giảm trên 6 kW/tấn sản phẩm.
Các công đoạn trên sau khi tăng được năng suất đã tạo cho các đơn vị vận hành có điều kiện tận dụng tối đa thời gian vận hành giờ thấp điểm và giờ bình thường, không vận hành giờ cao điểm, tiết kiệm đáng kể chi phí điện năng giảm giá thành sản xuất…
Bên cạnh đó, công ty còn thực hiện cải tiến thiết bị công đoạn nung clinker mục tiêu nhằm nâng cao mác clinker, thay mới quạt Roots cân than lò phân giải DC2; thay mới quạt gió đầu ghi lạnh DC2 để nâng cao công suất quạt khí thải đuôi lò từ 200.000 m3/giờ lên 250.000 m3/giờ, tăng cường sử dụng đá thải từ Mỏ than Khánh Hòa từ 12% lên trên 15% trong phối liệu sống, tiết giảm định mức tiêu hao than từ 0,175 về 0,155 kg/kg sản phẩm…
Việc tái cơ cấu lại sản xuất, áp dụng triệt để các sáng kiến cải tiến kỹ thuật đã giúp cho thương hiệu ximăng La Hiên đứng vững trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Gần 5 tháng qua, sản lượng tiêu thụ ximăng của công ty ước đạt trên 305.000 tấn, tăng hơn 5.500 tấn so với cùng kỳ, đảm bảo việc làm ổn định cho gần 600 lao động với tiền lương bình quân khoảng 9,6 triệu đồng/người/tháng.
Với những kết quả sản xuất kinh doanh khả quan trong các tháng đầu năm, mục tiêu sản xuất, tiêu thụ hơn 730.000 tấn ximăng các loại, đạt tổng doanh thu trên 640 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 36,5 tỷ đồng của năm 2020 của Công ty cổ phần ximăng La Hiên VVMI là hoàn toàn khả thi.
Đảm bảo yếu tố cạnh tranh
Cùng nằm trong hệ thống các nhà máy sản xuất ximăng của Tổng công ty công nghiệp mỏ Việt Bắc TKV, Công ty cổ phần ximăng Quán Triều VVMI cũng gặp không ít khó khăn trong bối cảnh cạnh tranh quyết liệt trên thị trường ximăng hiện nay bởi thương hiệu ximăng của doanh nghiệp còn khá mới do công ty mới chính thức đi vào hoạt động từ năm 2011.
Để đảm bảo được yếu tố cạnh tranh, công ty đã thực hiện triệt để việc duy trì sự hoạt động ổn định của thiết bị, tiết kiệm vật tư, đảm bảo chất lượng sản phẩm, đưa sản phẩm ra thị trường phục vụ khách hàng với mức giá tốt nhất.
Cụ thể hóa các giải pháp này, hàng loạt các biện pháp kỹ thuật đã được công ty áp dụng như: đảm bảo cho các thiết bị của công đoạn đập đá, đập sét, nghiền nguyên liệu, nghiền than, nghiền ximăng hoạt động ổn định, vượt công suất thiết kế; định mức tiêu hao điện năng các công đoạn cơ bản thấp hơn kế hoạch Tổng công ty giao; đưa vào sử dụng các công trình tự động hóa gồm; trạm quan trắc tự động, hệ thống bơm khí nén, phần mềm quản lý thiết bị Bravo.
Đặc biệt, trong quản lý nguyên liệu đầu vào, công ty thực hiện việc lựa chọn vùng nguyên liệu có thành phần hóa học tương đồng giá thấp thay thế cho những nguyên liệu có giá cao nhằm giảm chi phí về giá nguyên liệu đưa vào sản xuất, sử dụng đất sét thay thế 100% đá caosilic, sử dụng tro đáy Nhà máy nhiệt điện Cao Ngạn thay thế đất sét cao nhôm, sử dụng thạch cao nhân tạo thay thế thạch cao Ôman.
Ông Nguyễn Sóng Gió, Phó Giám đốc công ty, cho biết từ những giải pháp đồng bộ trong tái cơ cấu sản xuất đã giúp cho sản lượng tiêu thụ của công ty năm qua đạt hức hơn 820.000 tấn, cao nhất từ khi đi vào vận hành (năm 2011) đến nay, thương hiệu sản phẩm ximăng Vinacomin Quán Triều đã có chỗ đứng nhất định trên thị trường, hệ thống tiêu thụ được phát triển rộng ở các tỉnh: Thái Nguyên, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn và từng bước được mở rộng tại Hải Dương, Phú Thọ.
Để đạt mục tiêu sản xuất, tiêu thụ 760.000 tấn ximăng, đạt tổng doanh thu trên 600 tỷ đồng, đảm bảo việc làm cho hơn 350 lao động trong năm 2020, công ty tiếp tục thực hiện việc nghiên cứu cải tiến kỹ thuật để tăng năng suất thiết bị, triển khai giải pháp công nghệ nâng cao mác clinker và hàng lọt các biện pháp hạ giá thành sản phẩm như sử dụng than cám 7B KH kết hợp với than cám 4A NH với tỷ lệ 50:50, sử dụng tro bay sau tuyển, điều hành các công đoạn nghiền huy động hết công suất giờ thấp điểm, hạn chế tối đa việc chạy máy vào giờ cao điểm…
Không như các doanh nghiệp lớn trực thuộc Tổng công ty Nhà nước lớn như ximăng Quán Triều hay ximăng La Hiên, Công ty cổ phần ximăng Cao Ngạn vốn là doanh nghiệp địa phương có bề dày truyền thống về sản xuất ximăng nhưng với quy mô nhỏ, sử dụng công nghệ cũ, sức cạnh tranh thấp hơn nên hiện nay Công ty cổ phần ximăng Cao Ngạn đã không còn sử dụng lò nung ximăng công nghệ lò đứng mà chỉ còn duy trì hệ thống nghiền clinker, đáp ứng yêu cầu sản xuất chỉ khoảng 40.000 tấn ximăng/năm.
Ứớc tính năm 2020, nhu cầu tiêu thụ ximăng của cả nước khoảng từ 101-103 triệu tấn, trong đó tiêu thụ ximăng nội địa khoảng từ 69-70 triệu tấn, còn lại là xuất khẩu
Ximăng của công ty một phần phục vụ các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của tỉnh còn phần lớn để sử dụng cho việc sản xuất các sản phẩm gia tăng của ximăng như gạch đô thị tozero, gạch block…
Ông Phạm Thái Sơn, Giám đốc công ty cho rằng việc chỉ duy trì sản xuất ximăng ở mức thấp giúp công ty giảm áp lực cạnh tranh trên thị trường đòi hỏi có quy mô vốn rất lớn cũng như sự đầu tư về công nghệ vượt quá khả năng của doanh nghiệp. Hiện tỷ trọng sản xuất ximăng của doanh nghiệp chỉ còn khoảng 30% trong cơ cấu ngành nghề và doanh thu.
Để phát triển doanh nghiệp, công ty chuyển hướng mạnh sang các sản phẩm gạch đô thị, kinh doanh xăng dầu và dịch vụ nhà hàng… Nhờ vậy, dù là doanh nghiệp nhỏ nhưng ở địa phương nhưng công ty vẫn giữ được thương hiệu ximăng Cao Ngạn, đảm bảo việc làm cho hơn 130 lao động mức thu nhập trên 6,5 triệu đồng/người/tháng…
Theo dự báo của Bộ Xây dựng, ước tính năm 2020, nhu cầu tiêu thụ ximăng của cả nước khoảng từ 101-103 triệu tấn; trong đó tiêu thụ ximăng nội địa khoảng từ 69-70 triệu tấn, còn lại là xuất khẩu. Do đó, các cơ hội tăng sản lượng tiêu thụ, mở rộng thị trường của các doanh nghiệp sản xuất ximăng trên địa bàn Thái Nguyên vẫn còn nhiều, nhất là lợi thế của việc chủ động nguồn nguyên liệu ngay tại địa phương.
Điều quan trọng là các doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống quản trị doanh nghiệp thích hợp, đầu tư mạnh cho việc đổi mới công nghệ, cơ cấu lại sản xuất theo hướng giảm giá thành, nâng cao chất lượng, nghiên cứu các sản phẩm gia tăng từ ximăng, hợp tác trong vận chuyển, mở rộng thị trường đến các vùng kinh tế trọng điểm của cả nước cũng như mở rộng thị trường xuất khẩu./.
Coi trọng yếu tố bảo vệ môi trường
Mặc dù hiện nay, các nhà máy sản xuất ximăng trên địa bàn Thái Nguyên đều đã được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường nhưng hoạt động sản xuất ximăng là một trong những loại hình sản xuất có tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm cao và trong quá trình sản xuất không tránh khỏi gây ô nhiễm. Vì vậy, để vừa phát triển sản xuất cũng như đảm bảo môi trường, các nhà máy luôn ý thức và tăng cường giám sát cũng như đưa nhiều kỹ thuật cao trong sản xuất không để ô nhiễm môi trường.
Hiện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên thường xuyên chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương kiểm tra công tác bảo vệ môi trường, lấy mẫu đột xuất khí thải tại các nhà máy, đôn đốc hướng dẫn khắc phục tồn tại hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử phạt các hành vi vi phạm. Đặc biệt, Sở tích cực đôn đốc các nhà máy phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động theo quy định.
Ý thức chấp hành quy định pháp luật môi trường của các nhà máy ximăng đã từng bước được nâng cao, duy trì đều đặn việc vận hành công trình biện pháp xử lý khói bụi, thường xuyên kiểm tra bảo dưỡng sửa chữa hệ thống sản xuất, mức độ ô nhiễm được giảm thiểu.
Đến nay, chỉ còn Nhà máy ximăng Quang Sơn chưa lắp đặt hệ thống quan trắc tự động mặc dù đã được Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên, Tổng cục Môi trường đôn đốc, hướng dẫn. Kết quả theo dõi kết quả quan trắc tự động khí thải của các nhà máy sản xuất ximăng truyền về Sở cho thấy, cơ bản các thông số quan trắc đều đạt quy chuẩn cho phép, có một số thời điểm vẫn còn chỉ tiêu vượt chuẩn nhưng không liên tục, chỉ có tính thời điểm trong thời gian ngắn, nguyên nhân chủ yếu do sự cố sụt điện áp nên hệ thống xử lý bụi hoạt động không ổn định…
Ông Lê Bá Chức, Phó giám đốc Công ty cổ phần ximăng La Hiên VVMI, chia sẻ là doanh nghiệp ximăng có 25 năm hoạt động tại Thái Nguyên, ximăng La Hiên có lợi thế thế về thị trường, thương hiệu nhưng cũng gặp không ít khó khăn do thiết bị công nghệ không được đầu tư đồng bộ, hiện đại như các doanh nghiệp sản xuất ximăng khác mới đi vào hoạt động trên địa bàn, dễ phát sinh các yếu tố gây ô nhiễm môi trường.
Do vậy, hằng năm, nguồn kinh phí đầu tư cho việc đảm bảo môi trường, sửa chữa, nâng cấp các thiết bị lọc bụi, thay túi vải lọc bụi lên tới hàng tỷ đồng.
Riêng trong năm 2019 vừa qua, công ty đã triển khai đầu tư xây dựng hệ thống quan trắc bụi, khí thải tự động có tổng mức đầu tư hơn 13 tỷ đồng, hiện tại dự án đã hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng.
Ngoài ra, để đảm bảo môi trường lao động, trong nhiều năm qua, Công ty cổ phần ximăng La Hiên VVMI đã triển khai chương trình phủ kín cây xanh trong khu vực sản xuất, duy trì hệ thống phun tưới nước dập bụi tại các tuyến đường nội bộ, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện thu gom, phân loại và xử lý rác thải, chất thải rắn phát sinh trong quá trình sản xuất.
Công ty phát động phong trào tổng vệ sinh vào thứ sáu tuần cuối cùng của tháng, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người lao động…
Hiện tại các chỉ số về môi trường của công ty đã được đảm bảo nhưng doanh nghiệp vẫn chú trọng khắc phục một số tồn tại trong việc bảo vệ môi trường như quản lý, thu gom, phân loại, chuyển giao chất thải nguy hại đã được thực hiện nhưng chưa được chặt chẽ, một số lọc bụi hỏng, các hệ thống đường ống gió thủng, rách hỏng chưa được sửa chữa kịp thời, các bãi chứa nguyên vật liệu chưa hợp lý dễ phát sinh bụi…
Công ty cổ phần ximăng Quán Triều VVMI đã lắp đặt hệ thống dập bụi dọc các tuyến đường nội bộ, lắp đặt hệ thống chống ồn tại các khu vực có phát sinh tiếng ồn, kiểm tra, đo dạc các yếu tố môi trường trong lao động, đánh giá các yếu tố nguy hiểm độc hại. Qua kết quả kiểm tra năm 2019, trong môi trường lao động, có một số mẫu không đạt tiêu chuẩn vệ sinh lao động, 11/118 mẫu không đạt (chiếm 9%).
Trước thực tế này, công ty đã giải quyết bằng việc lắp thêm quạt thông gió, tăng công suất của quạt thông gió tại các vị trí có mẫu không đạt về nồng độ bụi, triển khai lắp đặt các thiết bị tiêu âm tại các vị trí có tiếng ồn vượt quá tiêu chuẩn cho phép…
Hiện tại, công ty đã lắp đặt 35 thiết bị lọc bụi và 3 bể xử lý nước thải, hàng năm kinh phí sửa chữa, bảo dưỡng các thiết bị bảo đảm môi trường từ 8-9 tỷ đồng, bụi thu về qua hệ thống lọc bụi tiếp tục được xử lý để trở thành sản phẩm ximăng. Công ty cũng vừa hoàn thành hệ thống quan trắc bụi, khí tự động kết nối với Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên với tổng kinh phí đầu tư hơn 5 tỷ đồng.
Hai nhà máy sản xuất ximăng địa phương trước đây sử dụng công nghệ lò đứng để sản xuất ximăng hiện đã chuyển hướng trong sản xuất, giúp cho việc bảo vệ môi trường tại khu vực lân cận nhà máy sản xuất đạt được nhiều kết quả khả quan.
Chẳng hạn, tại Nhà máy ximăng Lưu Xá, sau khi ngừng hoạt động lò đứng sản xuất ximăng, để tiếp tục tồn tại và phát triển, từ năm 2007, nhà máy đã tích cực áp dụng các giải pháp sản xuất sạch hơn trong công nghiệp và trở thành một trong những đơn vị đầu tiên và tiêu biểu của tỉnh Thái Nguyên về áp dụng sản xuất sạch hơn và đã chuyển sang sản xuất gạch không nung.
Tại Công ty cổ phần ximăng Cao Ngạn, doanh nghiệp cũng sử dụng công nghệ sản xuất ximăng lò đứng như Nhà máy ximăng Lưu Xá.
Ông Phạm Thái Sơn, Giám đốc Công ty thông tin thêm, nhận thấy nguy cơ gây ô nhiễm môi trường của công nghệ ximăng lò đứng, từ nhiều năm nay, công ty đã dừng hẳn lò đứng sản xuất ximăng, chỉ duy trì trạm nghiền clinker để sản xuất ximăng phục vụ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của tỉnh và sản xuất các sản phẩm gia tăng của ximăng là gạch lát đô thị, tỷ trọng sản xuất ximăng trong cơ cấu ngành nghề của doanh nghiệp chỉ còn khoảng 30%.
Việc dừng lò đứng sản xuất ximăng đã đem lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ môi trường
Việc dừng lò đứng sản xuất ximăng đã đem lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ môi trường. Từ một cơ sở sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm cao, hiện doanh nghiệp đã trở thành mô hình “nhà máy không ống khói,” có điều kiện để đầu tư sang các mảng kinh doanh thương mại, dịch vụ, xăng dầu… giúp cho doanh nghiệp vẫn đảm bảo mức tăng trưởng về doanh thu cũng như giá trị sản xuất công nghiệp trên 10% mỗi năm…
Ông Nguyễn Thế Giang, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên, cho biết trong thời gian tới, để tiếp tục đảm bảo môi trường trong hoạt động sản xuất ximăng, Sở yêu cầu các nhà máy phải tiếp tục tăng cường duy trì vận hành đầy đủ các hệ thống xử lý khói bụi, thường xuyên kiểm tra và kịp thời khắc phục ngay các nguy cơ để xảy ra sự cố ô nhiễm môi trường; tiếp tục lắp đặt và duy trì hoạt động của hệ thống quan trắc tự động liên tục.
Mặt khác, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh cũng sẽ tăng cường việc kiểm tra giám sát, kịp thời hướng dẫn đôn đốc các đơn vị khắc phục ngay các vấn đề tồn tại, đảm bảo không ảnh hưởng đến môi trường xung quanh./.
